W dniach 8 – 11 czerwca 2023 r. pod hasłem „Ojczyzna to pamięć i groby – przez historię na motocyklu" odbył się IV Rajd po Roztoczu nie tylko dla motocykli, upamiętniający postać mjra Tadeusza Kuncewicza ps. "Podkowa". Organizatorami wydarzenia byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, EX gad, Stowarzyszenie Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński, Stowarzyszenie „Ocalić od zapomnienia" w Brzezinach, Nadleśnictwo Zwierzyniec, Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak.

Projekt dofinansowany został przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Trasa rajdu przebiegała przez miejsca związane z działalnością mjra Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa" i jego oddziału, a  także inne miejsca związane z walkami w obronie wolności i niepodległości Ojczyzny w różnych okresach, jej istnienia oraz z martyrologią jej cywilnych mieszkańców. Projekt miał na celu upowszechnienie i przedstawienie historii działalności oddziału AK dowodzonego przez Podkowę, który uznawany jest za legendę Zamojskiego Inspektoratu Armii Krajowej. Podkowa był jednym z aktywniejszych organizatorów podziemia niepodległościowego na Zamojszczyźnie, dowódcą oddziału, który zasłynął z wielu brawurowych akcji. Zarówno on jak i jego żołnierze wykazali się wielkim patriotyzmem, poświęceniem w walce, której celem była obrona ludności cywilnej Zamojszczyzny.

Rajd odbył się w formie zmotoryzowanej a kilkudziesięciu uczestników, wśród których były rodziny z małymi dziećmi poruszały się motocyklami i samochodami.

Wydarzenie rozpoczęło się 8 czerwca 2023 r., w święto Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa na Rotundzie Zamojskiej. Po powitaniu uczestników rajdu przez inicjatora wydarzenia, jednocześnie komandora rajdu Pana Piotra Rypinę, członka ŚZŻAK O/Z, odbyła się msza święta sprawowana przez ks. por. Konrada Zalewskiego – kapelana 25 Batalionu Lekkiej Piechoty w Zamościu w intencji żołnierzy, walczących w obronie Ojczyzny, a także pomordowanych cywili. Po mszy świętej nastąpiło poświęcenie tablicy pamiątkowej, upamiętniającej polskiego rolnika (pradziadka komandora rajdu), który został zatrzymany wraz z 20 innymi mieszkańcami wsi przez Niemców za działania partyzantów, a następnie osadzony w KL Lublin – Majdanek, gdzie zmarł. Uczestnicy rajdu złożyli wiązanki i zapalili znicze w celi wołyńskiej oraz celi Armii Krajowej (nr XX), która - w ramach umowy, z przeprowadzającym rewitalizację Rotundy, samorządem Miasta Zamościa - została przygotowana, zaprojektowana przez ŚZŻAK O/Z i poświęcona pamięci Powstania Zamojskiego. Na zakończenie uroczystości uczestnicy złożyli wiązankę i zapalili znicze w miejscu, gdzie palono zwłoki więźniów Rotundy. Po przejechaniu do Domu Misyjnego św. Ducha w Łabuńkach Pierwszych, który był bazą wypadową uczestników rajdu i spożyciu obiadokolacji, uczestnicy udali się pod Pomnik Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej w  Wolicy Śniatyckiej. Kolejnym punktem na trasie była samotna leśna mogiła w miejscowości Bródek oraz leśniczówka w miejscowości Barchaczów. Drugi dzień rajdu – 9 czerwca 2023 roku - po śniadaniu uczestnicy wyruszyli na prawie 300 km trasę, odwiedzając m.in.: cmentarz parafialny w Perespie, Turkowice, pomnik w Czermnie, Horodło, Kumową Dolinę koło Chełma. W  drodze do bazy w Łabuńkach uczestnicy odwiedzili jeszcze m.in. cmentarz w Starej Wsi i miejscowość Żułów. Trzeci dzień rajdu – 10 czerwca br. powitał uczestników deszczem. Po śniadaniu wyruszyli oni na prawie 350 km trasę. Pierwszym punktem odwiedzonym w strugach deszczu był pomnik poległych w walce z Niemcami żołnierzy „Podkowy", który znajduje się w Deszkowicach Pierwszych, tuż przy skrzyżowaniu dróg Szczebrzeszyn – Sułów i Michalów – Radecznica. Po oddaniu hołdu poległym "Podkowiakom uczestnicy udali się do kościoła w miejscowości Wywłoczka, w którym znajduje się tablica upamiętniająca wyjście partyzantów stacjonujących w  okolicznych lasach w lipcu 1944 roku do Szczebrzeszyna i jego wyzwoleniu spod władzy niemieckiej oraz krzyż Virtuti Militari mjra "Podkowy". Następnym punktem był Janów Lubelski i dawne więzienie ubeckie, które zostało rozbite po opanowaniu miasta w dniu 28 kwietnia 1945 roku przez oddziały Tadeusza Kuncewicza „Podkowy", Antoniego Sanetry „Mściciela" i Tadeusza Borkowskiego „Mata". Następnie uczestnicy pojechali kolejno do Bęczyna na spotkanie z ostatnim żyjącym żołnierzem mjra Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora" - płk. Stanisławem Gajewskim ps. „Staś", miejscowości Majdan Kozic Górnych – miejsca śmierci ostatniego z Żołnierzy Wyklętych – Niezłomnych sierż. Józefa Franczaka ps. „Laluś". Ostatnim miejscem na sobotniej mapie rajdu był  pomnik poświęcony sierż. Franczakowi w Piaskach. W niedzielę, ostatni dzień rajdu i jednocześnie zakończenia projektu, uczestnicy udali się do miejscowości Szczepiatyn i Chodywańce. Kolejnym punktem była msza święta sprawowana w 80. rocznicę Rzezi Wołyńskiej w Kościele Garnizonowym w Zamościu, do udziału w której uczestników rajdu zaprosili członkowie zamojskiego Stowarzyszenia Rodzin Osób Pomordowanych na Wołyniu. Przed rozpoczęciem mszy świętej miało miejsce poświęcenie tablicy upamiętniającej pomordowane dzieci wołyńskie. Po zakończeniu uroczystości rocznicowych w Zamościu uczestnicy udali się do Szczebrzeszyna, aby przy pomniku AK i tablicy poświęconej mjr. „Podkowie" zakończyć IV Rajd po Roztoczu nie tylko dla motocykli, upamiętniający postać mjra Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa". Pogoda wymusiła zmianę miejsca zakończenia rajdu, gdyż ze względu na obfite opady deszczu dojechanie do znajdującego się w lesie Łukaszowiec, niedaleko miejscowości Kawęczyn w gminie Szczebrzeszyn, bunkra legendarnego dowódcy i jego żołnierzy okazało się niemożliwe do wykonania. Przypomnijmy bunkier został odnowiony w 2020 r. dzięki wspólnej inicjatywie ŚZŻAK Okręg Zamość i 25 Batalionu Lekkiej Piechoty w Zamościu.

Uczestnicy rajdu motocyklowo - samochodowego przejechali w sumie około 860 km, odwiedzając m.in. miejsca związane ze zwycięskim Powstaniem Zamojskim, groby ofiar nacjonalistów ukraińskich, partyzantów, cywilnych ofiar oraz żołnierzy poległych w czasie I i II wojny światowej. We wszystkich odwiedzonych miejscach zapłonęły znicze pamięci i złożone zostały wiązanki, była również wspólna modlitwa za poległych i pomordowanych.

Serdecznie dziękujemy Komandorowi Rajdu naszemu Koledze Panu Piotrowi Rypinie  za sprawną organizację wydarzenia, także pozostałym osobom zaangażowanym w organizację tegorocznego Rajdu oraz kilkudziesięciu miłośnikom motocykli - uczestnikom Rajdu za udział w naszym przedsięwzięciu, udaną realizację ww. wydarzenia. Cieszymy się z rozwoju współpracy z pasjonatami turystyki motocyklowej, licząc na kontynuację naszych kontaktów, zapraszamy do realizacji wspólnie podjętych, kolejnych pomysłów podnoszących m.in. historię i piękno naszej Ojczyzny.