W Sejmie zaprezentowano w środę raport z badań "Dobre i złe wiadomości - życie online i offline a zdrowie psychiczne polskich nastolatków" przygotowany w ramach projektu "Zdrowie psychiczne młodych cyfrowych". Dokument przedstawia jedno z najszerszych w ostatnich latach spojrzeń na to, jak polska młodzież funkcjonuje jednocześnie w świecie online i offline i jak te dwa światy wpływają na jej stan psychiczny.
W Sejmie zaprezentowano raport "Dobre i złe wiadomości - życie online i offline, a zdrowie psychiczne polskich nastolatków". Dane z ogólnopolskiego badania pokazują skalę samotności, przemocy i kontaktu z treściami suicydalnymi, ale też wskazują czynniki chroniące młodych.
W raporcie znalazł się m.in. szczegółowy opis zachowań suicydalnych - obszaru, który dotąd rzadko pojawiał się w dużych badaniach dotyczących młodych użytkowników internetu.
Dane są alarmujące. Jak podkreśliła w rozmowie z PAP suicydolog dr Halszka Witkowska, pomysłodawczyni i koordynatorka platformy edukacyjno-pomocowej "Życie warte jest rozmowy", współautorka raportu, wśród siódmoklasistów 17 proc. badanych deklarowało myśli samobójcze, 15 proc. miało konkretne plany, a 8 proc. podjęło próbę odebrania sobie życia. W grupie starszej wyniki są jeszcze poważniejsze: 23 proc. deklarowało myśli, 21 proc. plany, a 12 proc. próbę samobójczą w ostatnim roku.
Dziewczęta wypadają tu znacznie gorzej niż chłopcy. Wśród uczennic szkół podstawowych aż 30 proc. przyznało, że miało w ostatnim roku myśli o odebraniu sobie życia. Wśród chłopców ten odsetek wyniósł 5 proc.
Jednym z najbardziej niepokojących wniosków jest zjawisko "samotnej pomocy rówieśniczej". Jak pokazują dane, młodzi nie tylko rozmawiają ze sobą o kryzysach i próbach samobójczych, ale bardzo często to właśnie oni stają się pierwszymi osobami, które udzielają wsparcia kolegom w trudnej sytuacji.
W klasach siódmych 37 proc. uczniów pomagało komuś w kryzysie samobójczym, a w klasach trzecich szkół ponadpodstawowych - 53 proc. Autorzy podkreślają, że nastolatki często biorą na siebie ciężar, z którym nie radzą sobie nawet dorośli.
Wśród czynników ryzyka kluczową rolę odgrywa samotność oraz niskie poczucie własnej wartości. 20 proc. nastolatków deklaruje brak choćby jednego bliskiego przyjaciela, a 29 proc. doświadcza poczucia ogólnej pustki. Co czwarty badany często czuje się odrzucony, a wśród najmłodszych aż 12 proc. określa siebie jako osoby "bez wartości".
Duży nacisk w prezentacji raportu położono na wpływ ekspozycji na treści suicydalne w internecie. Według badań 39 proc. siódmoklasistów i 55 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych widzi w swoich feedach materiały dotyczące samobójstw lub samookaleczeń - przy czym tylko 10 proc. aktywnie ich wyszukuje. Reszta otrzymuje je poprzez algorytmiczne rekomendacje.
Autorzy podkreślają, że u młodych osób w kryzysie treści tego typu mogą nasilać stany depresyjne i zwiększać ryzyko podjęcia próby samobójczej. Szczególnie niepokojące są dane wskazujące, że wśród siódmoklasistów po próbie samobójczej 57 proc. miało takie treści wyświetlane, z czego 25 proc. - bardzo często.
Raport porusza również temat przemocy. 100 proc. siódmoklasistów, którzy podjęli próbę samobójczą, doświadczyło co najmniej jednego rodzaju przemocy - psychicznej, fizycznej, seksualnej lub rówieśniczej. 60 proc. doświadczyło więcej niż jednego typu. Najczęściej wskazywaną formą przemocy była przemoc psychiczna ze strony rodzica lub opiekuna - 68 proc. wśród siódmoklasistów po próbach i 66 proc. wśród uczniów starszych.
Jak podkreśliła dr Witkowska, wyniki pokazują wyraźnie, że "dzieciaki w kryzysie są w internecie najbardziej bezbronne i jednocześnie najbardziej narażone": doświadczają hejtu częściej niż rówieśnicy, spędzają tam więcej czasu, a algorytmy kierują do nich treści mogące nasilać kryzys.
W rekomendacjach końcowych autorzy wskazują trzy kluczowe obszary: potrzebę uregulowania algorytmów pod kątem bezpieczeństwa najmłodszych, konieczność stworzenia systemowych programów edukacji i wsparcia rówieśniczego oraz rozwijanie kompetencji nauczycieli w zakresie pierwszej pomocy emocjonalnej - ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania przemocy, której młodzi często wstydzą się ujawnić.
Badanie objęło reprezentatywną próbę 1818 uczniów: siódmoklasistów oraz młodzież z trzecich klas szkół ponadpodstawowych. Ankiety CAWI realizowano w szkolnych pracowniach komputerowych, po wcześniejszym uzyskaniu zgody rodziców. Autorzy podkreślają, że cały proces został zaplanowany tak, aby w pełni respektować prawa i podmiotowość małoletnich respondentów.
Autorami badania są Maciej Dębski, Jacek Pyżalski, Judyta Borchet, Halszka Witkowska.
Osoby wymagające wsparcia mogą skorzystać siedem dni w tygodniu z całodobowego telefonu 800-70-22-22 w Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym. Podobnie działa Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka - całodobowo, siedem dni w tygodniu, tel. 800-12-12-12. Jeśli ktoś ma informacje dotyczące zagrożenia życia lub zdrowia, może zadzwonić też pod numer alarmowy 112.
Mira Suchodolska (PAP)
mir/ joz/ mhr/
0
0
0
0
0
0
