PET-PSMA: współczesny standard w diagnostyce raka gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego pozostaje jednym z najczęściej rozpoznawanych nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce co roku diagnozuje się ponad 17 tysięcy nowych przypadków. Wraz ze wzrostem długości życia i szerszym dostępem do badań przesiewowych liczba rozpoznań systematycznie rośnie. W miesiącach jesiennych, w czasie trwania kampanii Movember, szczególną uwagę zwraca się na profilaktykę chorób nowotworowych u mężczyzn. To również dobry moment, by przypomnieć o znaczeniu wczesnej diagnostyki i nowoczesnych metod obrazowania, które stanowią istotny element skutecznego leczenia.

Jedną z takich metod jest pozytonowa tomografia emisyjna z wykorzystaniem znacznika PSMA (PET-PSMA). Badanie to umożliwia wykrywanie ognisk raka prostaty oraz ocenę jego rozprzestrzenienia się w organizmie. Wykorzystuje zjawisko wiązania radioznacznika z białkiem PSMA (Prostate Specific Membrane Antigen), które w dużym stężeniu występuje na powierzchni komórek nowotworowych prostaty. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie szczegółowego obrazu choroby, obejmującego zarówno ognisko pierwotne, jak i ewentualne przerzuty.

W Polsce badanie PET-PSMA jest już dostępne w wybranych ośrodkach, w tym w Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej Affidea NU-MED w Zamościu. Ośrodek dysponuje aparatem PET-CT, który pozwala na wykonywanie zaawansowanych badań pozytonowej tomografii emisyjnej, a wprowadzenie znacznika PSMA rozszerza możliwości diagnostyczne w zakresie raka prostaty. Dostępność tej metody w regionie stanowi istotne wsparcie dla pacjentów oraz lekarzy prowadzących, ułatwiając planowanie kompleksowego leczenia onkologicznego.

Zastosowanie radioznacznika opartego na fluorze, najczęściej w postaci 18F-PSMA-1007, pozwala na uzyskanie obrazów o wysokiej jakości i rozdzielczości. Izotop fluoru charakteryzuje się dłuższym okresem półtrwania, co ułatwia dystrybucję i logistykę badań. Dodatkową zaletą techniczną jest ograniczone wydalanie radiofarmaceutyku przez drogi moczowe, co umożliwia dokładniejszą ocenę struktur w obrębie miednicy, w tym loży po prostatektomii. Należy jednak pamiętać, że wychwyt znacznika może pojawiać się także w niektórych zmianach łagodnych, dlatego wynik badania zawsze musi być interpretowany w odniesieniu do całego obrazu klinicznego pacjenta.

Według aktualnych zaleceń European Association of Urology (EAU), European Association of Nuclear Medicine (EANM) oraz Society of Nuclear Medicine and Molecular Imaging (SNMMI), PET-PSMA znajduje zastosowanie w kilku kluczowych obszarach praktyki klinicznej. Wykorzystywane jest w ocenie zaawansowania choroby u pacjentów z rakiem prostaty o pośrednim lub wysokim ryzyku przed planowanym leczeniem radykalnym, a także w diagnostyce wznowy biochemicznej po leczeniu chirurgicznym lub radioterapii. Badanie ma również znaczenie w przypadkach podejrzenia przerzutów odległych lub rozsiewu nowotworu oraz w monitorowaniu efektów terapii systemowych. PET-PSMA stanowi uzupełnienie tradycyjnych metod obrazowania, takich jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy scyntygrafia kości, dostarczając dodatkowych informacji istotnych dla planowania dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego.

Przygotowanie do badania jest nieskomplikowane i nie wymaga od pacjenta stosowania specjalnej diety ani odstawiania leków. Zaleca się odpowiednie nawodnienie organizmu. Po podaniu radiofarmaceutyku konieczny jest krótki czas oczekiwania, po którym wykonywany jest skan PET-CT, trwający zazwyczaj około 15–20 minut. Po zakończeniu procedury pacjent może wrócić do codziennej aktywności, pamiętając jedynie o podstawowych środkach ostrożności przez kilka godzin po badaniu.

Badanie PET-PSMA uznawane jest za bezpieczne i dobrze tolerowane. Przeciwwskazaniami są nadwrażliwość na zastosowany radiofarmaceutyk, znaczna klaustrofobia lub brak możliwości pozostania w bezruchu podczas skanowania. W przypadku pacjentów z chorobami współistniejącymi, zwłaszcza zaburzeniami czynności nerek lub wątroby, decyzję o wykonaniu badania podejmuje lekarz medycyny nuklearnej po indywidualnej ocenie.

Włączenie PET-PSMA do praktyki klinicznej stanowi ważny krok w kierunku bardziej precyzyjnego obrazowania raka gruczołu krokowego. Metoda ta umożliwia dokładniejszą ocenę zaawansowania choroby, co sprzyja właściwemu doborowi terapii. W kontekście kampanii Movember warto przypominać, że skuteczność leczenia nowotworów męskich w dużej mierze zależy od wczesnego rozpoznania i kompleksowej diagnostyki.

dr n. med. Mateusz Bilski, Specjalista Radioterapii Onkologicznej, Dyrektor ds. medycznych, Kierownik Zakładu Radioterapii:

„Badanie PET-PSMA jest istotnym elementem współczesnej diagnostyki raka gruczołu krokowego. Pozwala na bardziej precyzyjną ocenę zasięgu choroby i lepsze dopasowanie strategii leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyniki badania zawsze powinny być analizowane w kontekście danych klinicznych i wcześniejszych badań obrazowych. W okresie kampanii Movember szczególnie ważne jest przypominanie o roli świadomości zdrowotnej i wczesnej diagnostyki, które stanowią fundament skutecznej terapii”.