Jaki system operacyjny? Zalety i wady.

Kupując komputer często otrzymujemy wraz z nim zainstalowany system operacyjny. Zazwyczaj pozostaje on z nami na długie lata, bywa też, że jest aktualizowany lub zmieniany w całości na nowszy. W poniższym artykule przedstawię czym jest system oraz opiszę jego najpopularniejszych przedstawicieli.

We współczesnej informatyce systemem operacyjnym definiujemy oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym, tworzącym środowisko do kontrolowania, uruchomiania zadań jakie użytkownik zleci komputerowi. System przejmując zadanie przydziela mu zasoby pamięci, czasu procesora, priorytet, planuje jego całą pracę. Pozwala on też na wykonywanie, kilku czy nawet kilkudziesięciu zadań w jednym czasie. Koordynuje ich kolejność, synchronizuje, łączy procesy, umożliwia komunikację między nimi. Przetworzone dane są zapisywane dzięki niemu w systemie plików, wyniki wyświetlane w przystępny sposób użytkownikowi. Każdy system operacyjny składa się z trzech części: jądra, systemu plików oraz powłoki. Jądro wykonuje i przełącza wszystkie zadania, planuje czas pracy procesora, przydziela pamięć, komunikuje procesy. System plików zapisuje i odczytuje dane, zarządza plikami, pamięcią stałą i wymienna, przestrzenią na dysku. Powłoka to zbiór programów, które komunikują człowieka z systemem. Wyświetlają w przystępny sposób informacje, dane, zapytania, pozwalają na interakcję. Za pomocą powłoki widzimy "okienka", programy, ich treść, wpisujemy w edytor tekst. Dawniej komunikacja przebiegała za pomocą wpisywanych poleceń w powłoce tekstowej, obecnie najczęściej pracujemy z graficzną wersją powłoki a kontrolujemy poruszając wskaźnikiem lub poprzez ekran dotykowy.

Podejmując świadomą decyzję, który system wybrać należy zadać sobie pytanie jaką rolę ma pełnić nasz komputer. Odpowiedź nie jest prosta. Jeszcze kilkanaście lat temu możliwości wykorzystania sprzętu były znacznie mniejsze. Dzisiaj lista korzyści jest niemal nieograniczona. Pracujemy, kształcimy się, planujemy wakacje, robimy zakupy, oglądamy filmy, słuchamy muzyki, gramy w gry, komunikujemy się z całym światem itd. Laptopy, tablety, smartfony, stacje robocze pracują dla nas i z nami od obudzenia, poprzez dzień aż do zaśnięcia. Służą nam głównie do pracy, nauki, zabawy i rozrywki. Sposób ich wykorzystania to ważniejsze kryterium jakim powinniśmy się kierować wybierając system. Innymi kryteriami są jeszcze cena, dostępność oprogramowania, trudność obsługi, bezpieczeństwo i wymagania sprzętowe.

Najpopularniejszymi spośród nich są obecnie: Windows w wersji 7, 8 i 10, Linux w bogatej szacie swych odmian i MAC OS X. Ten ostatni współpracuje jedynie z komputerami Apple i aby nim się cieszyć taki sprzęt musimy zakupić. Pozostałe można zainstalować na dowolnym sprzęcie, mogą też współistnieć jako osobne instalacje dając użytkownikowi wybór na jakim chcą aktualnie pracować. Wszystkie z nich posiadają interfejs graficzny, są intuicyjne i dają bardzo szerokie pole do pracy, zabawy i rozrywki. Najnowsze wersje posiadają oprogramowanie współpracujące z ekranami dotykowymi wbudowanymi w najnowszych laptopach i tabletach.

Windows

Jest najbardziej rozpowszechnionym oprogramowaniem systemowym w Polsce, znamy go od ponad 20 lat. Znajdziemy go praktycznie wszędzie, w biurach, szkołach, w domach. Jego starsze wersje znakomicie współpracują z wiekowym sprzętem. Najnowszy Windows 10 jest bardziej wymagającym systemem, potrzebuje mocnego procesora i większej pamięci operacyjnej, jednak jest narzędziem elastycznym. Jego odmiany instalowane są na laptopach, tabletach, smartfonach, komputerach biurowych a współpraca między poszczególnymi urządzeniami dzięki temu jest sprawniejsza i intuicyjna.

Zaletą, która dała mu taki sukces na rynku światowym jest olbrzymia ilość oprogramowania współpracującego. Każda dziedzina informatyki posiada wiele profesjonalnych programów działających na Windowsie. Programy z najwyższej półki bywają drogim rozwiązaniem jednak znajdziemy pełne spektrum programów w pełni darmowych a ich przydatność nas zadowoli.

Niewątpliwie jednym z powodów jakim komputery zagościły w naszym życiu były gry video. Tutaj podobnie jak z oprogramowaniem użytkowym ilość gier, ich gatunki, cena i jakość pozwala nam na znalezienie wszystkiego czego szukamy. Wszyscy czołowi producenci gier wydając swoje produkcje oprócz edycji dedykowanych konsolom, tworzą wersje dostępne na Windowsa. Kolejną zaletą jest olbrzymia ilość książek, artykułów, portali tematycznych opisujących działanie tego systemu, zawierających poradniki i samouczki. Dobre wsparcie znajdziemy również na stronie Microsoft.
Należy zaznaczyć, że mimo olbrzymiej ilości niewymienionych tu zalet, trzeba liczyć się z pewnymi uciążliwościami opisywanego oprogramowania. Jest ono płatne, cena nie należy jednak do najwyższych a często przy zakupie komputera jest wliczana w całość. Kolejną ważną rzeczą na którą musimy zwrócić uwagę to bezpieczeństwo. By móc poczuć się bezpiecznie musimy świadomie dbać o naszego Windowsa, jak najczęściej go oczyszczać ze zbędnego oprogramowania, zapewnić mu ochronę przed złośliwym oprogramowaniem, instalować mu aktualizacje "łatajace" dziury i błędy. Są to tylko niektóre prace jakie nas czekają by działał szybko, wydajnie i bezawaryjnie.

Zalety:
obsługuje prawie każdy sprzęt
bogactwo dostępnego oprogramowania
popularność i duże wsparcie

Wady:
płatny
wolne działanie na słabszych maszynach
dużo złośliwego oprogramowania

Mac OSX

Historia tego oprogramowania jest równie długa jak produktu Microsoftu, sposób dystrybucji powiązanej wyłącznie z produktami firmy Apple spowodował popularność tego produktu w krajach gdzie można było nabyć te komputery. Od niedawna sprzedawane są w Polsce.

Przez długie lata OSX nadawał dobre standardy bezpieczeństwa, stabilności i funkcjonalności. Inne oprogramowania wzorowały się na jego dokonaniach. Pod wieloma względami do tej pory prowadzi on prym i wykorzystywany jest przez najlepszych profesjonalistów w pracy nad edycją dźwięku, grafiki i materiału video. Oprogramowanie specjalistyczne: graficzne, muzyczne, naukowe, podobnie jak z Windowsem, ma swoje dedykowane edycje na OSX`a. Istnieje też wiele bezpłatnych programów użytkowych, narzędziowych, edycyjnych. Są one mniej liczne i trudniej dostępne, szczególnie w europejskich wersjach językowych. Rynek gier nie rozwinął się na tak dużą skalę jak na platformę Windows.

System jest mniej elastyczny, ciężki do modyfikacji, możliwy obecnie do eksperymentalnej instalacji na komputerach innych niż Apple. Poziom bezpieczeństwa i niezawodności jest wyższy niż na produkcie Microsoftu. Nie wymaga tyle czasu, wiedzy i pracy aby długo i stabilnie pracował.

Zalety:
estetyczny wygląd
dopracowane oprogramowanie
niewielka liczba wirusów

Wady:
płatny
wsparcie tylko na sprzęcie firmy Apple
niewielka możliwość modyfikacji

Linux

Powstał jako system w pełni otwarty, darmowy i tworzony przez pasjonatów informatyki dla pasjonatów. Dzisiaj setki jego odmian - dystrybucji możemy znaleźć w różnego rodzaju sprzęcie komputerowym, rozrywkowym, teleinformatycznym a nawet RTV i AGD. Posiadają go tablety, smartfony, telewizory, czytniki książek, laptopy, komputery biurowe i serwery.

Olbrzymia różnorodność dystrybucji umożliwia nam wybranie najlepszej dla naszych potrzeb. Przed podjęciem decyzji, na który się chcemy zdecydować, możemy wypróbować interesującą nas wersję uruchomiając ją z płyty CD/DVD. Są edycje dedykowane muzykom, grafikom, nauczycielom, studentom, użytkownikom nastawionym na prace w internecie, inżynierom, robotykom itd. W skład takich wyspecjalizowanych systemów wchodzą także wybrane i przetestowane programy specjalistyczne. Większość oprogramowania dostępnego dla Linuxa jest bezpłatne. Instalacja programów przebiega w zależności od dystrybucji w sposób prosty, intuicyjny lub w trudny i skomplikowany za pomocą poleceń tekstowych. Wadą takiego rozwiązania jest pewien dyskomfort przesiadania się na różne "linuxy".

Kolejnym problemem jest brak popularnych, cenionych i wyspecjalizowanych programów takich jak Photoshop, Corel, FL Studio, 3D Max oraz wielu innych znanych z Windowsa. Ich odpowiedniki często dorównują w pracy pierwowzorom ale jest to jeszcze rzadkie zjawisko. Pewną nadzieję budzi fakt, że społeczność Linuxa jest bardzo dynamiczna, wciąż poprawia programy, aktualizuje i udoskonala kolejne wersje. Rynek gier na linuxa jest wciąż bardzo ubogi, gracze nie odnajdą tu swoich ulubionych pozycji.

Szeroko rozumiane bezpieczeństwo to jest to co Linux oferuje nam na najwyższym poziomie. Struktura plików, podejście do administracji, sposób działania całości systemu, wszystko to ma wbudowane od podstaw najlepsze reguły bezpieczeństwa. Przy zachowaniu odrobiny zdrowego rozsądku, pracując, grając, serfując po internecie możemy nie martwić się o włamania czy zawirusowanie komputera.

Zalety:
darmowy
bezpieczny
bardzo szybki
bardzo elastyczny

Wady:
brak znanych komercyjnych pakietów programów
małe wsparcie dla niektórych podzespołów
częściowo trudny w obsłudze

Wszystkie wymienione systemy oferują duże możliwości pracy, zabawy i nauki. Ich różnorodność daje nam wybór najlepszego produktu dla naszych potrzeb. Windows jest najbardziej uniwersalny, to dobre rozwiązanie dla większości użytkowników. Sprawdzi się w domu i pracy. Wymaga jednak dużej troski o bezpieczeństwo. Mac OSX, profesjonalny pod każdym względem, łączy wygodę i komfort pracy kosztem przywiązania do jednego producenta. Linux jest wymagającym zaangażowania ale i dającym wiele systemem, bezkompromisowym pod względem bezpieczeństwa i stabilności, rozwijanym i ulepszanym każdego dnia.