83 lata temu, w nocy z 27 na 28 listopada 1942 roku, rozpoczęła się jedna z najtragiczniejszych akcji wysiedleńczych na Zamojszczyźnie. W ciągu kilku miesięcy Niemcy deportowali mieszkańców blisko 300 wsi – około 110 tysięcy osób, w tym ponad 30 tysięcy dzieci. Pamiętając o ofiarach tamtych wydarzeń, Zamość oddał im hołd.

[FOTORELACJANOWA]6171[/FOTORELACJANOWA]

Obchody rozpoczęła msza św. w kościele pw. św. Michała Archanioła, której przewodniczył ks. kan. ppłk dr Władysław Włodarczyk, proboszcz parafii św. Jana Bożego w Zamościu. Kazanie skierował proboszcz tamtejszej parafii ks. Zygmunt Jagiełło.

Mieszkańcy miasta, przedstawiciele władz oraz liczne delegacje spotkały się przy Pomniku Ofiar Faszyzmu nazywanym „Aniołem Śmierci”, znajdującym się u zbiegu ulic Piłsudskiego i Okrzei. Program ceremonii obejmował odśpiewanie hymnu państwowego, apel pamięci, salwę honorową oraz złożenie wiązanek i kwiatów. W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele środowiska Dzieci Zamojszczyzny, reprezentanci władz miejskich i samorządowych, posłowie i senatorowie z regionu, służby mundurowe, delegacje oświatowe, poczty sztandarowe, młodzież szkolna i harcerze.

Zwieńczeniem zamojskich obchodów była akademia przygotowana dla uczniów Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 4 w Zamościu, podczas której przypomniano historię wysiedleń i dramat rodzin, które padły ich ofiarą. Głos zabrała Jadwiga Czerw, najmłodsze Dziecko Zamojszczyzny.

W programie uczniowie klas pierwszych złożyli uroczyste ślubowanie. Wyłoniono laureatów konkursu wiedzy historycznej, a także wręczono odznaczenia dla zasłużonych. Na tę okoliczność słowo do zebranych skierował Prezydent RP Karol Nawrocki. Głowę Państwa reprezentował Jan Józef Kasprzyk, doradca Prezydenta RP. W latach 2017–2024 pełnił funkcję prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Rafał Farion, dyrektor w Zamościu Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, wskazał na rolę silnej armii i wspólnej polityki ponad podziałami dla dobra naszej Ojczyzny.

Niemiecka akcja wysiedleńcza na Zamojszczyźnie, prowadzona w latach 1942–1943, była jednym z największych planowych wysiedleń ludności polskiej podczas okupacji. Była elementem realizacji Generalnego Planu Wschodniego, który zakładał germanizację tych terenów oraz osiedlenie na nich niemieckich kolonistów.

W ramach operacji wysiedlono około 110 tysięcy mieszkańców, z czego około 30 tysięcy stanowiły dzieci. Najmłodsze z nich poddawano brutalnej selekcji – część kierowano na przymusową germanizację, większość zaś trafiała do obozów przejściowych, transportów lub obozów koncentracyjnych, gdzie panowały tragiczne warunki. Wysiedlane rodziny rozdzielano, a ich gospodarstwa przejmowali niemieccy osadnicy.

Dramat Zamojszczyzny okazał się wstrząsem dla społeczeństwa polskiego i jednym z impulsów do rozwinięcia działalności zbrojnej podziemia. To właśnie tu narodziło się pojęcie „Dzieci Zamojszczyzny”, które do dziś jest symbolem cierpienia, utraty domów i rozbicia rodzin.

[ZT]367835[/ZT]