We wtorek w Lubelskim Centrum Konferencyjnym w Lublinie odbyła się konferencja „Nowa ustawa wdrożeniowa – praktyczne aspekty wdrażania programów regionalnych w perspektywie finansowej 2021-2027”. Spotkanie otworzył Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski. Podczas wydarzenia gościliśmy m.in. Sekretarza Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Marcina Horałę. W trakcie konferencji przedstawiciele m.in. środowiska naukowego, administracji publicznej oraz wymiaru sprawiedliwości przedstawili analizę wybranych zagadnień związanych z wdrażaniem funduszy europejskich w nowej perspektywie finansowej.

Eksperci o perspektywie finansowej na lata 2021-2027

W dniu 24 listopada 2022 r. Komisja Europejska zatwierdziła decyzją wykonawczą program „Fundusze Europejskie dla Lubelskiego na lata 2021-2027” (FE dla Lubelskiego), zaś 4 stycznia 2023 r. została wydana publikacja pt. „Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-27. Komentarz” pod redakcją naukową Marcina Perkowskiego i Rafała Poździka (Komentarz). Te dwa wydarzenia stanowiły inspirację do organizacji przedmiotowej konferencji, w ramach której prelegenci omówili wybrane zagadnienia związane z wdrażaniem funduszy unijnych w perspektywie finansowej na lata 2021-2027.

Dzięki zatwierdzeniu przez Komisję Europejską programu FE dla Lubelskiego do województwa lubelskiego trafi ponad 2,43 mld euro. Decyzja Komisji Europejskiej pozwala na rozpoczęcie prac nad dokumentami niezbędnymi dla uruchomienia systemu wdrażania programu regionalnego. Nie byłoby to możliwe bez wejścia w życie w dniu 4 czerwca 2022 r. ustawy z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 (ustawa wdrożeniowa). Wejście w życie ustawy wdrożeniowej było bowiem niezbędnym warunkiem dystrybucji środków unijnych w Polsce. Regulacje unijne zobowiązują bowiem Polskę jako państwo członkowskie do przyjęcia odpowiednich środków prawnych gwarantujących właściwe funkcjonowanie systemów zarządzania i kontroli w ramach programów krajowych i regionalnych.

– Dzisiejsza konferencja ma na celu pomóc beneficjentom w wydatkowaniu pieniędzy unijnych zgodnie z przepisami Unii Europejskiej. Ustawa wdrożeniowa to tak zwany podręcznik podstawowy i zbiór przepisów, który nakłada na nas określone obowiązki. Konferencja – mówiąc wprost – ma pokazać wszystkim, jak wydatkować nowe fundusze europejskie – podkreślał Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski.

Od teorii po praktykę

Prawidłowe stosowanie przepisów nowej ustawy wdrożeniowej, a w konsekwencji wdrażanie programów regionalnych, wymaga uwzględniania wielu zasad ogólnych, przepisów unijnych oraz utrwalonych linii orzeczniczych. Prawidłowe funkcjonowanie wymaga często pogłębionej analizy doświadczeń z poprzednich perspektyw finansowych. W tym celu powstał Komentarz, który ma stanowić wsparcie dla wszystkich instytucji oraz podmiotów w stosowaniu przepisów służących wdrażaniu funduszy europejskich. W Komentarzu dokonano analizy przepisów ustawy wdrożeniowej w sposób kompleksowy i wielopłaszczyznowy. Skład gremium autorskiego determinuje podejście zarówno teoretyczne, jak i praktyczne.

– Trwająca perspektywa finansowa to kolejna, w której Polska jest największym beneficjentem w Europie. Bardzo zależy nam na tym, żeby tak jak w poprzednich latach Polska była liderem jeśli chodzi o jakość i skuteczność w wydatkowaniu środków unijnych. Nie da się ukryć, że te wszystkie zasady i reguły są skomplikowane i zmienne, stąd konieczność organizacji tego typu wydarzeń – mówił Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Marcin Horała.

Ustawa wdrożeniowa uwzględnia niezbędne regulacje pozwalające na stworzenie odpowiedniego systemu naboru, oceny i wyboru do dofinansowania projektów, a następnie ich realizacji, kontroli oraz monitorowania i oceny postępu rzeczowego samego programu. Stanowi ona w dużej mierze kontynuację dotychczasowych rozwiązań prawnych, a jednocześnie uwzględnia uwarunkowania prawne przyjęte w perspektywie finansowej na lata 2021-2027.

– Pracownicy Departamentu Zarządzania Programami Regionalnymi byli głównymi współautorami komentarza ustawy wdrożeniowej. Komentarz dotyczy nie tylko programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Lubelskiego, ale wszystkich programów współfinansowanych z Unii Europejskiej. Jest to bardzo ważna wykładnia zapisów prawnych – podsumowała Anna Brzyska, dyrektor Departamentu Zarządzania Programami Regionalnymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.

Ponadto prawodawca częściowo odpowiedział na wnioski z wdrażania poprzednich perspektyw finansowych, w tym stanowisko sądów administracyjnych oraz postulaty doktryny. Dotyczy to w szczególności zasad, które właściwe instytucje mają obowiązek przestrzegać w trakcie naboru, oceny i wyboru do dofinansowania projektów, a także odpowiedniego ukształtowania treści kryteriów wyboru. Doprecyzowano również regulacje w zakresie drogi sądowej w razie odmowy podpisania umowy o dofinansowanie oraz wprowadzono podstawę do unieważnienia całego naboru projektów.

Podczas konferencji zaprezentowano następujące referaty:

„Analiza porównawcza procesu naboru, oceny i wyboru projektów do dofinansowania w perspektywie finansowej 2014-2020 oraz 2021-2027” – Anna Brzyska, Dyrektor Departamentu Zarządzania Programami Regionalnymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.

„Komitet Monitorujący – skład i znaczenie w nowej perspektywie finansowej” – Joanna Sarosiek, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku.

„Prawo do sądu dla wnioskodawców i beneficjentów” – Patrycja Czubała, asystent sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

„Projekty partnerskie i grantowe” – dr hab. Rafał Poździk, prof. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

„Odmowa zawarcia umowy o dofinasowanie, a prawo do wniesienia protestu” – dr Magdalena Porzeżyńska (Uniwersytet Warszawski, Kancelaria Brysiewicz, Bokina, Sakławski i Wspólnicy sp.k.).

„Unieważnienie naboru przeprowadzanego w sposób konkurencyjny” – mec. Kamil Łoza (Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie).

„Procedura odwoławcza w nowej ustawie wdrożeniowej – ewolucja czy rewolucja?” – dr Marek Martyniuk, Sekretarz Powiatu Bielsk Podlaski.

„Po co regionom Europejski Komitet Regionów? (uwagi tematyczne w świetle badań własnych)” – Sebastian Chrzanowski, Biuro Prawne Urzędu Miejskiego w Łomży.

Wydarzenie było transmitowane na kanale YouTube: Fundusze Europejskie dla Lubelskiego.