Wręczono Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Podczas gali, zorganizowanej w Muzeum Historii Polski w Warszawie, ministra kultury Marta Cienkowska uhonorowała twórców, animatorów i ludzi kultury, którzy swoją działalnością przyczyniają się do rozwoju, upowszechniania oraz ochrony kultury i dziedzictwa narodowego.

Małgorzata Mirga-Tas, Agnieszka Przepiórska oraz Grzegorz Piątek znaleźli się wśród laureatów Dorocznych Nagród Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wręczonych we wtorek w Warszawie. Za całokształt twórczości nagrodzony został Wojciech Mann.

- Żyjemy w ciekawych czasach. Trudno nie odnosić wrażenia, że choć w nowoczesnej, dynamicznie rozwijającej się i pod wieloma względami awangardowej Polsce nikogo nie trzeba przekonywać, że kultura jest ważna w codziennym życiu, to paradoksalnie właśnie dziś, w czasie coraz większych niepokojów, ścierania się wizji i powszechnej polaryzacji rola kultury jest jak nigdy niedoszacowana, niezrozumiana, pominięta - powiedziała ministra kultury.

- Nade wszystko zaś kultura używana jest w debacie publicznej w charakterze narzędzia do plemiennych walk, bez choćby próby zrozumienia jej istoty. Tymczasem kultura nie ma i nie może mieć barw politycznych. Nie może rościć sobie pretensji do jedynie słusznego światopoglądu. Nie może dzielić. Nie może wykluczać. Nie może służyć kreowaniu nienawiści. Kultura to nie propaganda. Kultura nie jest prosta i naiwna. Nie jest uległa i nie kłania się najprostszym wizjom świata. Nie ulega modom, tylko je tworzy. Nie ulega trendom - ona je wyznacza - podkreśliła ministra.

Oceniła, że kluczowo istotna jest rola ludzi kultury. - Twórcy kultury, którzy zostaną dziś nagrodzeni, uczestniczą w tym dialogu w sposób szczególny, budując opowieść o Polsce. Każda i każdy z nagrodzonych opowiada o nas inaczej. Każda kategoria dorocznej nagrody to inny sposób tworzenia tej narracji. Każda laureatka, każdy laureat włączają nas, odbiorców, w pasjonujący dialog, z którego wychodzimy bogatsi, mądrzejsi - dodała Cienkowska.

Nagrodę za całokształt twórczości otrzymał Wojciech Mann, dziennikarz muzyczny, satyryk, aktor, pedagog, autor tekstów piosenek, prezenter telewizyjny i radiowy. Od ponad 50 lat obecny w polskich mediach, w 1965 r. związał się z dziennikarstwem radiowym, zostając redaktorem Rozgłośni Harcerskiej. Dwa lata później dołączył do redakcji Programu III Polskiego Radia, na którego antenie prowadził autorskie programy. W latach 70. rozpoczął współpracę z Telewizją Polską. Prowadził i współtworzył kultowe audycje radiowe i programy telewizyjne, m.in. "Szansę na sukces", "Non stop kolor", "Nie tylko dla orłów", "Duże dzieci" czy "MdM" (w duecie z Krzysztofem Materną). Jest autorem tekstów piosenek dla: Anny Jantar, Zbigniewa Wodeckiego, Urszuli Sipińskiej. Występował również jako aktor i lektor, m.in. w filmach, serialach, grach komputerowych i dubbingu ("Shrek", "Wiedźmin 3"). Od 2020 r. związany z Radiem Nowy Świat, którego jest współzałożycielem. W 2009 r. został uhonorowany Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

- Kultura i dziedzictwo to pojęcia bardzo różnie interpretowane przez różne środowiska. Czasem nawet diametralnie różne. I dlatego wielką przyjemność mi sprawia otrzymanie tej nagrody od władzy, która w odróżnieniu od poprzedniej, rozumie kulturę w sposób jakby zbliżony do mojego pojmowania. I to jest bardzo przyjemne i daje mi takie wewnętrzne poczucie komfortu, czego oczywiście i państwu życzę - powiedział Mann, odbierając nagrodę.

Laureatem w kategorii "Animacja kultury" został Marcin Piotrowski, społecznik, który łączy sztukę z edukacją, lokalność z uniwersalnością, a aktywizm społeczny z troską o dziedzictwo. Jest założycielem i dyrektorem Festiwalu Folkowisko w niewielkiej wsi Gorajec, który stał się jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w południowo-wschodniej Polsce. Piotrowski to członek-założyciel dwóch stowarzyszeń: Stowarzyszenia Animacji Kultury Pogranicza Folkowisko oraz Polish Irish Association w Irlandii, gdzie organizował wydarzenia kulturalne, takie jak "Polish Festival".

- Cieszę się, że nagroda trafia na wieś, że trafia do Gorajca na Podkarpacie, na pogranicze polsko-ukraińskie, że trafia do miejsca, które pokazuje, że można budować mosty w tych trudnych czasach, trafia do społeczności, do zwykłych ludzi - powiedział Piotrowski.

W kategorii "Muzyka" nagrodzony został założony w 2009 r. przez dyrygentkę Joannę Malugę Chór VRC. Jego specjalnością jest muzyka współczesna i muzyka dawna oraz autorskie projekty na styku muzyki, teatru, performance’u i literatury.

W kategorii "Sztuki wizualne" nagrodę odebrała Małgorzata Mirga-Tas, artystka wizualna, malarka, rzeźbiarka, edukatorka i aktywistka. W 2022 r. reprezentowała Polskę na Biennale Sztuki w Wenecji, gdzie w ramach wystawy "Przeczarowując świat" zaprezentowała monumentalne tkaniny, opowiadające historię i kulturę społeczności romskiej.

Nagrodę w kategorii "Taniec" otrzymał Adam "Hefo" Stefański, tancerz, choreograf i trener breakingu, jedna z najbardziej rozpoznawalnych postaci w środowisku tego tańca w Polsce i za granicą. Jeden z pionierów breakdance’u w Polsce oraz trener kadry narodowej w tej dyscyplinie, która zyskała status sportu olimpijskiego.

W kategorii "Film" nagrodzona została Emi Buchwald, reżyserka i scenarzystka filmowa. Jest absolwentką Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi oraz kursu dokumentalnego w Szkole Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Zadebiutowała w 2010 r. krótkometrażowym dokumentem pt. "Bracia". Jej kolejne projekty to m.in. "Nauka" (2016), "Heimat" (2017) oraz "Piękna łąka kwietna" (2022). W 2025 r. premierę miał jej pełnometrażowy debiut pt. "Nie ma duchów w mieszkaniu na Dobrej". Film zdobył liczne nagrody, w tym dwie nagrody indywidualne za reżyserię i obsadę na 50. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Za "Ochronę dziedzictwa" nagrodzono Fundację Ruinersi, która wspiera pasjonatów odbudowy starych domów i zabytków na Dolnym Śląsku. Organizuje warsztaty, spotkania z ekspertami i coroczny Zlot Ruinersów. Edukuje, dzieli się wiedzą i buduje społeczność, która ratuje dziedzictwo architektoniczne regionu.

Za "Upowszechnianie kultury" nagrodzona została Małgorzata Ziętkiewicz, dziennikarka i reporterka telewizyjna, związana z telewizją Polsat. Jest autorką filmów dokumentalnych, specjalizująca się w tematyce społecznej, kulturalnej i religijnej. Obecnie pracuje w Polsat News, gdzie m.in. realizuje materiały kulturalne dla programu informacyjnego "Wydarzenia".

W kategorii "Architektura i przestrzeń" nagrodę odebrał Grzegorz Piątek, architekt, krytyk i historyk architektury, w latach 2005-2011 redaktor miesięcznika "Architektura-Murator", w latach 2011-2019 członek zarządu Fundacji Centrum Architektury, laureat Paszportu Polityki w kategorii literatura za rok 2022, laureat nagrody "Nike" czytelników za rok 2023, a także laureat 23. edycji Nagrody im. Jerzego Giedroycia za książkę "Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939".

W kategorii "Kultura ludowa" nagrodzona została Władysława Apolonia Prucnal, twórczyni ludowa, autorka rzeźb ceramicznych. Od ponad siedmiu dekad tworzy ceramikę. Jej dorobek to setki unikatowych rzeźb i naczyń. W Medyni Głogowskiej ma swoją aleję i galerię.

Laureatką dorocznej nagrody ministra w kategorii "Literatura" została Ewa Lipska, poetka, w latach 1970-1980 redaktor działu poezji Wydawnictwa Literackiego, w latach 1995-1997 dyrektorka Instytutu Polskiego w Wiedniu, członkini polskiego i austriackiego PEN Clubu, członkini założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności.

Nagrodę w kategorii "Teatr" otrzymała Agnieszka Przepiórska, aktorka teatralna, filmowa i serialowa, specjalizująca się w monodramach biograficznych. Jest absolwentką Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Sztuki Teatralnej i Filmowej w Petersburgu. Od kilkunastu lat współtworzy spektakle w nurcie monodramu biograficznego, współpracując z dramatopisarzem Piotrem Rowickim. W swoim dorobku ma osiem monodramów, w których wcielała się w postacie takich kobiet, jak: Zuzanna Ginczanka, Simona Kossak oraz Barbara Sadowska. Od 2021 r. związana jest z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, gdzie występuje m.in. w spektaklach "Dziady" i "Wesele" w reżyserii Mai Kleczewskiej. W 2023 r. za rolę w spektaklu "W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej" została uhonorowana Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza dla najlepszej aktorki.

Przepiórska nie mogła odebrać nagrody osobiście, ponieważ w tym czasie grała w Teatrze Powszechnym spektakl "Sublokatorka" na podstawie prozy Hanny Krall w reżyserii Mai Kleczewskiej.

- Czuję się wyróżniona i wzruszona. Nagroda jest także dla moich współpracowników, a przede wszystkim dla bohaterek, o których opowiadam ze sceny, z którymi podróżuję przez Polskę wszerz i wzdłuż i które próbuję zainstalować do naszej rzeczywistości, bo wciąż mam wrażenie, że pół świata nie jest opowiedziane, że powinnyśmy przerwać milczenie i przywoływać historie kobiet, wspaniałych kobiet, których jest przecież mnóstwo - powiedziała Przepiórska w opublikowanym nagraniu.

Za "Mecenasa kultury" uznana została Katarzyna Jordan, wydawczyni i mecenaska sztuki. Założycielka i właścicielka wydawnictwa Visteria, wydawcy magazynu "Vogue Polska", a także wydawnictwa Osnova, które specjalizuje się literaturze faktu.

W gali uczestniczyli wiceministrowie kultury: Bożena Żelazowska, Maciej Wróbel, Sławomir Rogowski oraz Marek Krawczyk.

Wieczór uświetniły występy zespołu Współgłosy, Agi Zaryan oraz Big Bandu Śląskiego.

Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest przyznawana od 1997 r. zasłużonym postaciom świata kultury w uznaniu całokształtu ich dorobku zawodowego lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie. (PAP)

ksi/ aszw/