Bunkier z Linii Mołotowa odkryty na trasie budowy S17

Na odcinku drogi ekspresowej S17 Piaski – Hrebenne, w rejonie Bełżca (stanowisko archeologiczne Bełżec nr 29, AZP nr 96-90/28_29), odkryto żelbetowy schron bojowy – tzw. „bunkier” – pochodzący z czasów II wojny światowej. Obiekt ten, pierwotnie ukryty w gęstym podszyciu leśnym, został odsłonięty po wycince lasu i pracach przygotowawczych związanych z inwestycją drogową.

Wstępne rozpoznania archeologiczne, w tym analiza lidarowa, wykazały jedynie istnienie ziemnych umocnień w postaci transzei i okopów, jednak samego bunkra nie udało się wcześniej zidentyfikować. Dopiero usunięcie roślinności umożliwiło jego lokalizację na wzniesieniu, z którego w czasie wojny możliwe było prowadzenie skutecznego ostrzału drogi Bełżec – Lubycza Królewska.

Obiekt stanowił jednoizbowy, polowy schron broni przeciwpancernej typu ODOT(mp), będący częścią tzw. Linii Mołotowa – radzieckiego systemu umocnień zbudowanego w latach 1939–1940 wzdłuż granicy ZSRR i III Rzeszy. Schron uzbrojony był w armatę przeciwpancerną Łaginowa kal. 45 mm wz. 1937 (53-K), montowaną wewnątrz na specjalnej betonowej podstawie. Przewidziana obsada wynosiła 4 osoby.

Stan zachowania obiektu

• Zniszczony: Prawdopodobnie wysadzony od wewnątrz w 1941 r. przez wycofujące się wojska radzieckie lub zniszczony przez saperów po wojnie.
• Uszkodzenia:
  • Całkowicie zniszczona tylna ściana z wejściem.
  • Odrzucone w całości stropowe sklepienie.
  • Poważnie uszkodzone ściany boczne.
• Zachowane elementy:
  • Czoło bunkra z otworem strzelniczym.
  • Fragment transzei prowadzącej do wejścia.

Kontekst historyczny

Bunkier był częścią północnego pasa przesłaniania Rawsko-Ruskiego Rejonu Umocnionego, rozciągającego się od Wólki Wierzbickiej po Święcie pod Bełżcem, przez obszar obecnej gminy Lubycza Królewska. W skład tego pasa wchodziły liczne schrony bojowe, transzeje, rowy strzeleckie i łącznikowe.