W niedziele, 11 grudnia br. w Zamościu odbyły się, zorganizowane przez Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Stowarzyszenie  Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna regionalne uroczystości z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego.

Uroczystość została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości, Patronatem Honorowym Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka, Patronatem Honorowym Szefa Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka oraz Patronatem Honorowym Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dra Karola Nawrockiego.

Regionalne obchody z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego to kolejna uroczystość po państwowej, która – dzięki Szefowi Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Posłowi Sławomirowi Zawiślakowi – odbyła się po raz pierwszy w Warszawie, pozwalająca przywrócić należną pamięć o Powstaniu Zamojskim. 

Intencją organizacji regionalnych obchodów 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego jest potrzeba przywrócenia w narodowej pamięci wydarzeń, które 80 lat temu miały miejsce na terenie Zamojszczyzny. Szczególnie w kierunku przypomnienia bohaterskiej postawy naszych Przodków — żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego (Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich), walczących za Ojczyznę i w obronie ludobójczo wysiedlonej polskiej ludności Zamojszczyzny, ofiar niemieckiej eksterminacji Narodu Polskiego na Zamojszczyźnie, w tym Dzieci Zamojszczyzny.

Powstanie Zamojskie było drugim co do wielkości po Powstaniu Warszawskim oraz największym pod względem czasowym i terytorialnym aktem zorganizowanego oporu Polaków przeciw zbrodniczej polityce III Rzeszy Niemieckiej. Rozpoczęte w czasie największych sukcesów militarnych nazistowskich Niemiec zakończyło się krwawym zwycięstwem. Okupant niemiecki ostatecznie wstrzymał wysiedlenia dzięki silnemu i dobrze zorganizowanemu oporowi zbrojnemu oddziałów AK i BCh. Ostatecznie zamiast planowanych pierwotnie ponad 600 miejscowości, Niemcy zdołali wysiedlić niespełna połowę, bo 293.

Regionalne obchody rozpoczęły się, pomimo wyjątkowo trudnych warunków atmosferycznych, przy pomniku Armii Krajowej. Po odśpiewaniu Hymnu Narodowego i podniesieniu flagi na maszt uczestników uroczystości powitał Witold Marucha Sekretarz ŚZŻAK Okręg Zamość. Następnie podziękował on Grupom Rekonstrukcji Historycznej za wsparcie organizacji centralnych i regionalnych uroczystości. W ramach podziękowania za dobrą współpracę przedstawicielom obecnych grup: GRH im. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” z Biłgoraja, GRH Ludności Cywilnej z Tomaszowa Lubelskiego, GRH im. Tadeusza Zieleniewskiego z Majdanu Obleszcze, GRH Tomaszowski Szwadron im. I Pułku Kawalerii Ochrony Pogranicza zostały wręczone okolicznościowe dyplomy. Podziękowanie za pomoc i udział w uroczystościach z rąk Posła Sławomira Zawiślaka, Prezesa ŚZŻAK O/Z otrzymali także uczniowie Liceum Ogólnokształcącego Centrum Szkół Mundurowych im. Powstania Zamojskiego w Zamościu.

Uroczystości odbyły się zgodnie z ceremoniałem wojskowym. Oprawę ceremonialną obchodów zapewniła Wojskowa Asysta Honorowa z Dowództwa Garnizonu Zamość. Centralnym punktem  obchodów był Apel Pamięci. Podczas apelu hołd poległym oddali przedstawiciele  władz państwowych i samorządowych, oficerowie i żołnierze Wojska Polskiego, służb mundurowych, przedstawiciele organizacji społecznych, młodzież szkolna m.in. reprezentacja Liceum Ogólnokształcącego Centrum Szkół Mundurowych im. Powstania Zamojskiego w Zamościu, harcerze z 10. Drużyny Harcerskiej „Traperski Krąg” z Suśca z harcmistrz Anną Rojek oraz mieszkańcy Zamojszczyzny. Rangę uroczystości podniosła asysta pocztu Wojska Polskiego i kilkunastu pocztów sztandarowych z Kół Rejonowych Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość (Zamość, Stary Zamość, Hrubieszów, Dołhobyczów, Łabunie, Mircze, Tomaszów Lubelski, Zwierzyniec, Narol, Skierbieszów, Uchanie, Trzeszczany, Tyszowce, Grabowiec, Komarów oraz poczet Okręgu Zamość).

Oficjalną część zakończyło złożenie przez delegacje wieńców przy pomnikach Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich (ul. Partyzantów). Poseł S. Zawiślak, Prezes Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość złożył w imieniu Marszałek Sejmu RP Pani Elżbiety Witek wieńce przy obu ww. pomnikach. Wiązanki kwiatów przy pomniku AK kwiatów złożyli : w imieniu Ministra Edukacji i Nauki Pana Przemysława Czarnka, doradca społeczny Ministra Pan Janusz Wawerski, w imieniu Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Pana Ministra Jana Józefa Kasprzyka płk Mirosław Demediuk, w imieniu Senatora RP Jerzego Chróścikowskiego Pani Joanna Wawryk, w imieniu Wojewody Lubelskiego Lecha Sprawki Dyrektor Delegatury LUW w Zamościu Pani Monika Zawiślak, w imieniu Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego Kierownik Filii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Zamościu Pan Mariusz Tłuczek, w imieniu Stowarzyszenia Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna Członek Zarządu Pan Janusz Brzozowski, przedstawiciele władz samorządowych : Starosta Zamojski Pan Stanisław Grześko, Prezydent Miasta Zamość Pan Andrzej Wnuk, Radni Rady Miasta Zamość Pan Franciszek Josik i Pan Andrzej Szpatuśko, Radny Rady Miasta Zamość, Wiceprzewodniczący Regionu Środkowowschodniego NSZZ „Solidarność” Pan Marek Walewander, delegacja służb mundurowych dowództwo Garnizonu Zamość, Zakładu Karnego, Państwowej Straży Pożarnej, Policji w Zamościu. W imieniu Prezydium Zarządu ŚZŻAK O/Z, członków i sympatyków Związku wieniec złożyła delegacja w osobach: kpt Józef Łaba i Marian Derkacz. Wiązanki złożyły także delegacje Kół Rejonowych ŚZŻAK    O/Z m.in. Hrubieszów, Tomaszów Lubelski, Dołhobyczów, Tyszowce oraz Grupy Rekonstrukcji Historycznej.

Następnie uczestnicy w pochodzie z kompanią honorową WP, pocztami sztandarowymi – z przerwą na złożenie wieńców i kwiatów przy pomniku BCh – przeszli do Kościoła pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie w Zamościu, gdzie odbyła się uroczysta Msza Św. w intencji poległych i zmarłych uczestników Powstania Zamojskiego. Mszy świętej  przewodniczył Jego Ekscelencję Ks. Biskup dr Marian Rojek Ordynariusz Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej razem z Proboszczem Parafii Ojciec Andrzej Zalewski Gwardianem Klasztoru, Księdzem ppłk. dr Tomaszem Skupieniem – kapelanem wojskowym Garnizonu Zamość, Księdzem dr . Leszkiem Bruśniakiem, Księdzem por. Konradem Zalewskim- kapelanem WOT. Uroczysta msza święta rozpoczęła się od wprowadzenia do kościoła pocztów sztandarowych ŚZŻAK O/Z oraz – zwartym pododdziałem – Grup Rekonstrukcji Historycznej a następnie sztandaru Wojska Polskiego. Przed Mszą gościnnie wystąpiła zuchenka z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca Magdalena Stefaniak z utworem „Serce w plecaku”.

Następnie zgromadzonych na liturgii powitał Proboszcz Parafii Ojciec Andrzej Zalewski Gwardian Klasztoru, witając: Jego Ekscelencję Księdza Biskupa dra Mariana Rojka, Księży, Weteranów, Poczet Wojska Polskiego, Poczty Sztandarowe Kół Rejonowych Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Sławomira Zawiślaka Posła na Sejm RP, organizatora uroczystości (razem ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Stowarzyszeniem Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna), Poseł Teresę Hałas, Pułkownika Mirosława Demediuka reprezentującego Jana Józefa Kasprzyka – Szefa Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Henryka Ścibora – Dyrektora Centrum Poczta Polska Ochrona – Ośrodek, który reprezentował Prezesa Zarządu Poczty Polskiej S.A. Krzysztofa Falkowskiego, osoby reprezentujące: Ministra Edukacji i Nauki, Wojewodę Lubelskiego, Marszałka Województwa Lubelskiego przedstawicieli Samorządów z terenu Zamojszczyzny: Wójtów, Burmistrzów, Starostów, Prezydenta Miasta Zamościa, przedstawicieli administracji rządowej, delegację oficerów z Garnizonu Zamość oraz przedstawicieli innych służb mundurowych, Członków i  sympatyków Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość i Stowarzyszenia Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna, Grupy Rekonstrukcji Historycznej z terenu Zamojszczyzny, Roztocza, Mieszkańców Miasta i regionu: przedstawicieli organizacji społecznych, przedsiębiorców, ludzi wolnych zawodów, Harcerzy, Dzieci i młodzież szkolną szkół z terenu Zamojszczyzny, oraz Gości Artystów Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego i jego solistów.

W poruszającej homilii Ks. Biskup dr. Marian Rojek przypomniał historię Powstania Zamojskiego, jego Bohaterów, którzy w latach 1942-1944 podjęli walkę w obronie ludobójczo wysiedlanej polskiej ludności z terenów Zamojszczyzny. Pierwsze czytanie odczytała Członek Zarządu, Prezes Koła Rejonowego ŚZŻAK O/Z w Hrubieszowie Kamila Maślanka, drugie czytanie Wiceprezes ŚZŻAK O/Z Magdalena Szczepańska. Modlitwę wiernych odczytał Wiceprezes ŚZŻAK O/Z Tomasz Książek.

Po Mszy Św. Sekretarz  ŚZŻAK O/Z Witold Marucha w imieniu organizatorów obchodów razem z członkiem Zarządu ŚZŻAK O/Z harcm. Anną Rojek z zuchami, Prezesem ŚZŻAK   O/Z Posłem Sławomirem Zawiślakiem podziękował Jego Ekscelencji Księdzu Biskupowi dr. Marianowi Rojkowi za obecność, przewodnictwo Mszy Świętej, Słowo Boże oraz Księżom towarzyszącym za dar modlitwy. Na zakończenie ww. zaprosił na kolejne wydarzenia towarzyszące obchodom.

W kolejnej części uroczystości miały miejsce wystąpienia. Jako pierwszy głos zabrał jako organizator Poseł Sławomir Zawiślak, Prezes Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, który odczytał przesłany do organizatorów i uczestników uroczystości list od Marszałek Sejmu RP  Pani Elżbiety Witek. Dziękując Pani Marszałek za przesłane słowa podziękował wszystkim patronom uroczystości oraz mieszkańcom regionu za wspólne uświetnienie ważnego dla historii Polski przypomnienia bohaterskich czynów bohaterów Powstania Zamojskiego. Zwracając się do zgromadzonych uczestników wydarzenia podkreślił m.in., że założeniem organizatorów było przypomnienie Polakom zapomnianego, krwawego, ale jednak zwycięskiego Powstania Zamojskiego, bo w efekcie wstrzymującego wysiedlenia, czynu zbrojnego naszych Przodków. Ww. zaznaczył, że wspólny udział w uroczystości, starania na rzecz godnego podniesienia czynów naszych Przodków spowodują, że historia o tragicznych wydarzeniach Zamojszczyzny i zapomnianej walce zbrojnej w latach 1942-1943 będzie bardziej znana i upowszechniana zwłaszcza wśród młodego pokolenia. Jednocześnie Poseł S. Zawiślak stwierdził, że tegoroczne działania mające na celu przywrócenie pamięci o znaczącym, a jednak za mało znanym wśród Polaków Powstaniu Zamojskim, obok celu edukacyjnego mają dodatkowy  przekaz dla współczesnego pokolenia. Pamiętając o wielkich czynach naszych Przodków przypominamy współczesnym Polakom, że naród polski ma w sobie siłę, by m.in. dzięki obywatelskiej postawie społeczeństwa pokonać wszelkie aktualne trudności, by zwyciężać w obronie polskiego interesu narodowego nawet w sytuacjach wydawałoby się beznadziejnych.

Następnie głos zabrali: Pan Janusz Wawerski doradca społecznego Ministra Edukacji i Nauki, w imieniu Ministra Jana Józefa Kasprzyka – Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych  Pan płk. Mirosław Demediuk, Pan Henryk Scibor – Dyrektor Centrum Poczta Polska Ochrona – Ośrodek Wschód reprezentujący Pana Krzysztofa Falkowskiego – Prezesa Zarządu Poczty Polskiej S.A. Dyrektor Scibór przekazał list Prezesa Poczty dla organizatorów.

Organizatorzy poinformowali ponadto, że wpłynęły do nich listy gratulacyjne także od Wojewody Lubelskiego Pana Lecha Sprawki, Marszałka Województwa Lubelskiego Pana Jarosława Stawiarskiego, Prezes Zarządu Głównego ŚZŻAK Teresy Stanek.