RTG zębów
Rodzaje zdjęć RTG zębów
Aby cieszyć się pięknym i zdrowym uśmiechem, należy odpowiednio dbać o zęby i regularnie odwiedzać gabinet stomatologiczny. Niektórych zmian w jamie ustnej pacjenta nie można dostrzec gołym okiem, zatem wykonanie zdjęcia RTG zębów jest najlepszym sposobem, aby móc dokładnie ocenić stan uzębienia i rozpocząć odpowiednie leczenie. Obecnie diagnostyka obrazowa oparta jest o ogromny rozwój technologiczny, pozwala na przygotowanie strategii leczenia stomatologicznego, a także ułatwia specjalistom wykluczenie niebezpiecznych schorzeń. W związku z tym badanie rentgenowskie uważane jest za podstawowy element diagnostyki dentystycznej. Czym dokładnie jest RTG zębów?
Prześwietlenie zębów - podstawowe informacje
Zdjęcie RTG zęba pozwala rozpoznać chorobę już na bardzo wczesnym etapie, co ma duży wpływ na przygotowanie indywidualnego planu leczenia. Tego typu badanie jest zazwyczaj bezinwazyjne i bezbolesne, trwa stosunkowo krótko i nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Warto zaznaczyć, że zdjęcia rentgenowskie odgrywają kluczową rolę w wielu dziedzinach stomatologii np. implantologii, protetyce, endodoncji lub ortodoncji. Badania RTG precyzyjnie odwzorowują tkankę oraz kości szczęki i uwidaczniają każdą niebezpieczną zmianę, niewidoczną gołym okiem.
Zdjęcie wewnątrzustne
RTG punktowe to zdjęcie, które najczęściej stosuje się w stomatologii. Podczas wykonywania diagnostyki obrazowej wewnątrzustnej odbiornik cyfrowy lub niewielka klisza umieszczana jest wewnątrz jamy ustnej, zaś lampę rentgenowską ustawia się naprzeciw obrazowanego zęba w odpowiedniej odległości od twarzy. Takie zdjęcie znakomicie obrazuje pojedyncze zęby, jednak zdarza się, że nawet cztery sąsiadujące mogą być dobrze widoczne - jest to dużym plusem. Zwykle to badanie wykorzystuje się do ogólnej oceny stanu uzębienia, kształtu oraz pomiaru zębów, co jest niezwykle przydatne w leczeniu ortodontycznym lub leczeniu kanałowym. Prześwietlenie wewnątrzustne pozwala na wczesne zdiagnozowanie próchnicy oraz wykrycie delikatnych pęknięć lub urazów i uszkodzeń zęba.
Oprócz punktowego zdjęcia RTG wyróżnia się również zdjęcie skrzydłowo-zgryzowe wewnątrzustne, które ukazuje wyłącznie korony zębów (zarówno górnych, jak i dolnych) bez kości i ich korzeni. Ten rodzaj prześwietlenia umożliwia rozpoznanie próchnicy na powierzchniach między zębami, daje także podgląd na szczelność wypełnień.
Zdjęcie zewnątrzustne OPG - ortopantomograficzne
Ten rodzaj prześwietlenia zębów jest również bardzo często stosowany w stomatologii i ma na celu zobrazować całe uzębienie, a także część zatok szczękowych, stawów skroniowo-żuchwowych oraz kości szczęki i żuchwy. Zdjęcie RTG pantomograficzne najczęściej wykonuje się u dzieci, u których konieczna jest kontrola zawiązków zębów stałych. Rentgen OPG wykorzystuje się także u dorosłych (niemal zawsze) przed przystąpieniem do poważnych zabiegów stomatologicznych takich jak leczenie implantologiczne, protetyczne, ekstrakcje chirurgiczne itp. Jest również bardzo istotne przed podjęciem leczenia ortodontycznego, odgrywa ważną rolę przy wykrywaniu nadliczbowych zębów, próchnicy, zębów zatrzymanych, nieprawidłowości w obrębie korzeni zębowych, a nawet w podejrzeniu chorób nowotworowych. Zdjęcie pantomograficzne wykonuje się tylko i wyłącznie po ściągnięciu biżuterii w obrębie nosa, warg, szyi i uszu - jak w przypadku większości prześwietleń stomatologicznych. Warto również zaznaczyć, że aparat OPG obraca się wokół głowy pacjenta i jest o wiele większy niż lampa robiąca zdjęcia RTG zęba wewnątrz jamy ustnej.
Zdjęcie zewnątrzustne - tomografia CBCT
Cone Beam Computed Tomography to badanie, które wykonuje się bardzo rzadko. Tomografia komputerowa wiązki stożkowej ukazuje dokładny obraz zębów, jednak jej dużym minusem jest ogromna dawka promieniowania. Precyzyjne zdjęcia przedstawiają budowę zęba i pozwalają na ocenę ogólnego stanu uzębienia. Jest to szczególnie przydatne przed rozpoczęciem skomplikowanego zabiegu stomatologicznego. Tomografia CBCT umożliwia wykonanie trójwymiarowej rekonstrukcji twarzoczaszki, kluczową rolę odgrywa również w dziedzinie laryngologii. Szczegółowe prześwietlenie kanałów zębowych pozwala wykryć nawet niewielkie nieprawidłowości oraz ocenić stan zmian zapalnych kości.
Zdjęcie zewnątrzustne - RTG cefalometryczne
Zazwyczaj każda klinika dentystyczna zaleca wykonanie tego rodzaju prześwietlenia zębów przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego. Obrazuje ono zarówno zęby, jak i części tkanek twarzy, zatoki przynosowe, podniebienie twarde oraz kości czaszki. Zdjęcie cefalometryczne pozwala na porównanie efektów przed i po założeniu aparatu ortodontycznego, dobrze sprawdza się również w chirurgii stomatologicznej i protetyce. Umożliwia przede wszystkim dokonanie wymiarów danych punktów orientacyjnych oraz ocenę kształtu twarzy pacjenta.
Jak wygląda rentgen zębów?
Punktowe zdjęcie RTG zębów zazwyczaj wykonuje się pacjentowi, który siedzi na fotelu stomatologicznym. Jego ubranie przykryte jest fartuchem z gumy ołowianej, co chroni przed szkodliwym działaniem promieniowania. W przypadku prześwietlenia wewnątrzustnego kliszę rentgenowską lub czujnik radiowizjografii wsuwa się do jamy ustnej pacjenta, który samodzielnie je przytrzymuje. Badania rentgenowskie trwają na ogół bardzo krótko - czas naświetlania trwa niespełna jedną sekundę.
W jaki sposób przygotować się do prześwietlenia zęba?
Należy zaznaczyć, że badanie RTG nie wymaga od pacjentów żadnych specjalnych przygotowań. Osoby przed wykonaniem zdjęcia rentgenowskiego mogą spożywać posiłki, pić napoje oraz zażywać leki. Istotną kwestią jest jednak ściągnięcie biżuterii tj. kolczyki, naszyjniki, broszki, a nawet wsuwki i spinki do włosów - wszystko, co mogłoby wpłynąć niekorzystnie na jakość zdjęcia. Warto również poinformować specjalistę o korzystaniu z protezy zębowej.
Przeciwwskazania do badania rentgenowskiego zębów
Zdjęcia RTG zębów są bezpieczne i bezinwazyjne dla większości pacjentów, jednak współczesna ochrona radiologiczna zaleca ograniczyć wykonywanie prześwietleń do minimum. W związku z tym należy powstrzymać się od częstych badań RTG - zwłaszcza tomograficznych.
Kobiety w ciąży nie powinny zgadzać się na prześwietlenie zębów, ponieważ może być to niebezpieczne dla dziecka. Jeśli leczenia nie można odłożyć w czasie, a zdjęcie punktowe jest konieczne - pacjentka powinna być okryta podczas badania fartuchem silnie pochłaniającym promieniowanie.
Czy promieniowanie rentgenowskie jest bezpieczne?
Wykonywanie zdjęć rentgenowskich jest powszechnie uważane za bezpieczne, mimo tego, że promieniowanie x nie jest w pełni obojętne dla organizmu człowieka. Jednak warto uświadomić sobie, że tak naprawdę codziennie mamy z nim do czynienia np. promieniowanie jonizujące pochodzące ze źródeł naturalnych lub promieniowanie z kosmosu. Emisje radioaktywne są niewielkie i nie są w stanie zaszkodzić zdrowiu, zwłaszcza współcześnie, kiedy stosuje się technikę cyfrową. To innowacyjne rozwiązanie pozwala zmniejszyć dawkę promieniowania nawet o 70%. Mimo wszystko należy pamiętać, aby nie wykonywać zdjęć RTG częściej, niż co pół roku.
Podsumowanie
Dzięki zdjęciu RTG zębów stomatolodzy mogą określić ogólny stan uzębienia i zaproponować odpowiednie leczenie. To rutynowe badanie, wykorzystywane najczęściej w stomatologii zachowawczej i chirurgii szczękowo-twarzowej, pozwala rozpoznać zmiany, które znajdują się w najmniejszych zakamarkach zęba. Mimo podzielonych zdań i opinii na temat prześwietleń warto zdecydować się na to badanie i zadbać o zdrowy uśmiech.
