W pierzei wschodniej zamojskiego Rynku Wielkiego, pod "szóstką", znajduje się nietypowe i jedyne tego typu muzeum na Lubelszczyźnie. Muzeum Techniki Drogowej i Mostowej zajmuje tylko dwa pomieszczenia, ale zawiera prawdziwe skarby.

- Muzeum istnieje już 37 lat - mówi Zbigniew Dobrowolski, opiekun muzeum od 10 lat. - Najpierw istniało w formie tzw. izby pamięci techniki drogowej przy Rejonie Dróg Publicznych w Zamościu, przy ul. Szczebrzeskiej. Równocześnie trochę eksponatów, głównie fachowej literatury technicznej z okresu międzywojennego, projektów dróg, mostów, bardzo dużo fotografii, starych map oraz kilka instrumentów do pomiarów dróg przekazał odchodzący na emeryturę dyrektor oddziału lubelskiego Wojewódzkiego Zarządu Dróg Publicznych.
Pod koniec lat 80. w Zamościu funkcjonowała Naczelna Organizacja Techniczna przy Rynku Wielkim. Wtedy zdecydowano też przenieść izbę do pomieszczeń na strychu, a w 2006 r. ówczesny prezydent miasta Zamościa Marcin Zamoyski przekazał pomieszczenia przy Rynku Wielkim 6 na potrzeby przyszłego muzeum.
- Wtedy też przyjęliśmy oficjalną nazwę Muzeum Techniki Drogowej i Mostowej, bo przybyło nam bardzo dużo eksponatów - mówi Zbigniew Dobrowolski, który przepracował w drogownictwie 46 lat.

W tej chwili w Muzeum Techniki Drogowej i Mostowej znajduje się 860 eksponatów. Wśród nich zgromadzono m.in. klinkier używany do budowy dróg na naszym terenie, drewniane makiety już nieistniejących mostów oraz różnego typu urządzenia pomiarowe.
- Na naszym terenie nie mamy dobrego kamienia do budowy dróg, dlatego używało się go wyłącznie na głębokie podbudowy nasypów, a warstwy górne nawierzchni były układane z klinkieru, gdyż mamy duże pokłady gliny i wypalany był z niej klinkier w klinkierniach w Zamościu i Izbicy. Dzisiaj już tych nawierzchni nie widać, gdyż przykryte są asfaltem, a znajdują się np. na trasie do Lublina - wyjaśnia Zbigniew Dobrowolski.  

W zasobach muzeum znajdują się jeszcze pochodzące z okresu międzywojennego znaki drogowe, malowane na drewnie, które stały na skrzyżowaniu dróg w Krasnymstawie. Najstarsze i najbardziej cenne eksponaty natomiast, to XIX-wieczne mosiężne instrumenty pomiarowe, np. niwelatory firmy Gerlach, pochodzące z manufaktury w Warszawie i Sankt Petersburgu z 1840, 1850 i 1867 r. oraz teodolit. Były przekazywane z jednostek drogowych, z pokolenia na pokolenie. Z okresu międzywojennego pochodzi zaś najstarsza dokumentacja techniczna, np. projekty 60 dróg, które zbudowane zostały w naszym regionie.
- Interesująca jest nawet sama technika odręcznego kreślenia planów, kolorowym tuszem, która wymagała niezwykłej precyzji i staranności - wyjaśnia opiekun muzeum.

Unikatowym eksponatem jest w zamojskim muzeum dokumentacja techniczna, wykonana w okresie II wojny światowej w języku niemieckim, przez firmę Pacha z Warszawy dla Generalnej Guberni na most w Borowinie Sitanieckiej. W 1942 r. zrobiono dokumentację, a już w 1943 r. pobudowano most, który stoi do tej pory na drodze do Lublina.

Najstarsza dokumentacja w muzealnych gablotach pochodzi z 1910 r., z czasów Królestwa Polskiego i sporządzona została w języku rosyjskim, a dotyczy budowy mostu w okolicach Rejowca. W zbiorach muzeum jest także album ze zdjęciami, dokumentujący budowę mostu im. Prezydenta Ignacego Mościckiego, wybudowany w 1934 r. przez Towarzystwo K. Rudzki i Spółka oraz Hutę Królewską w Chorzowie przez rzekę Wisłę w Puławach. Most był częściowo zniszczony w czasie wojny, a po wojnie odtworzony, ale jego konstrukcja została i w tej chwili funkcjonuje jako most lokalny.    

Niewątpliwie także zasługują na uwagę najnowsze zbiory, np. wstęgi pamiątkowe, np. z otwarcia obwodnicy w Hrebennem oraz budowy nowego mostu w Puławach. Na wstęgach znajdują się podpisy oficjeli, którzy brali udział w tych uroczystościach, a wśród nich podpisy czterech ministrów - Grabarczyka, Polaczka, Widzyka i Jaworskiego oraz Małgorzaty Sadurskiej, posłanki na Sejm RP.  Bogate zbiory zamojskiego muzeum zawierają także fotografie obiektów przydrożnych, a jednymi z najbardziej znaczących są: pomnik upamiętniający miejsce zagłady Polaków w latach 1941-1944 przy drodze Szczebrzeszyn - Biłgoraj w Zwierzyńcu, wybudowany w 1968 r. oraz kopiec ziemny przy drodze Lublin - Zamość, w Łopienniku, usypany w 1835 r. na pamiątkę zakończenia budowy traktu bitego Lublin - Zamość.    
Ściany muzeum to także miejsca ekspozycyjne. Ozdabiają je fotogramy z autentycznych zdjęć budowy dróg na naszym terenie, czyli np. wykonywanie bruku klinkierowego we wsi Lipice, budowa nasypu nowej drogi w Jankach, w pow. hrubieszowskim, budowa drogi w Krasnobrodzie, a także zdjęcia byłych zarządów drogowych z okresu międzywojennego z 1918 r., 1924 r. oraz 1935 r. na tle budynku byłego powiatowego zarządu drogowego, znajdującego się niegdyś przy Bramie Szczebrzeskiej.

Głównym inicjatorem powstania w 1979 r. Muzeum Techniki Drogowej i Mostowej w Zamościu był inż. Leon Sułot, ówczesny dyrektor Wojewódzkiego Zarządu Dróg Publicznych w Lublinie, a inż. Czesław Sobótek, zasłużony dla drogownictwa zamojskiego pełnił funkcję wieloletniego kustosza muzeum. Obecnie Muzeum Drogowe mieści się w kamienicy przy ul. Rynek Wielki 6 i odwiedzane jest zwłaszcza przez młodzież ze średnich szkół technicznych oraz studentów wyższych uczelni technicznych i ochrania dorobek wielu pokoleń drogowców na naszym terenie.   

Muzeum Techniki Drogowej i Mostowej oddziału lubelskiego z siedzibą w Zamościu jest jedynym tego typu muzeum na Lubelszczyźnie, a można je zwiedzać w każdy czwartek, w godz. 11.00-14.00, w innych dniach po uzgodnieniu z Rejonem Dróg Krajowych, tel. 84-639-34-15.