Za pragnienie wolności ginęli a ich rodziny były szykanowane. Dopiero po wielu latach „niezłomni” doczekali się swojego święta. 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Bohaterów, którzy po wojnie walczyli z komunistycznym aparatem państwa. Terytorialsi z 19. NBOT również nie zapominają o bohaterach.

„Żołnierze Wyklęci”, „Żołnierze Niezłomni”, żołnierze „drugiej konspiracji” to powstałe w 1944 roku podziemie niepodległościowe, które nie chciało zaakceptować powojennego porządku i sowietyzacji Polski. Stawiali czoła służbom bezpieczeństwa i mierzyli się z propagandą, którą atakowała ich Polska Ludowa. Przez lata nazywani byli wrogami ludu i bandą reakcyjnego podziemia. Ale naprawdę byli przykładem najliczniejszej antykomunistycznej konspiracji zbrojnej w skali europejskiej. Działali na terytorium nie tylko całej Polski, ale także ziem utraconych tj. Kresów Wschodnich, głównie na ziemi wileńskiej, grodzieńskiej i nowogródzkiej.

Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach. Według szacunków historyków przez organizacje i grupy konspiracyjne od 1944 do 1956 roku mogło się przewinąć około 120 tysięcy osób a w oddziałach bojowych walczyło nawet 25 tysięcy ludzi. Ale konspiracja i walka z komunistycznymi służbami trwała tak naprawdę do 1963 roku. Przyjmuje się, że ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w 1963 roku w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami w województwa lubelskim.

Ale nawet i po 1963 roku niezłomni i ich rodziny nie zaznały spokoju. Musieli ukrywać prawdę o swojej działalność w obawie przed utratą pracy i innymi represjami. Wiele lat upłynęło zanim środowiska kombatanckie i rodziny doczekały się dnia poświęconego pamięci Żołnierzy Wyklętych. Dopiero w 2011 roku, na wniosek śp. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, ustanowiono święto, aby oddać hołd tym, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie zaakceptowali narzuconej siłą władzy komunistycznej i z bronią w ręku w konspiracji przez lata walczyli o wolną Polskę.

1 marca nie jest data przypadkową. Tego dnia w 1951 roku w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie komuniści zamordowali strzałem w tył głowy przywódców IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. To oni tworzyli kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 roku dzieło Armii Krajowej.

Historia „Żołnierzy Wyklętych”, ich niezłomna postawa i pragnienie wolności jako wzór do naśladowania przyjmują Wojska Obrony Terytorialnej. Wiele brygad OT nosi dumnie imiona Niezłomnych. A Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest jednym z najważniejszych świąt dla WOT. Również 19. Nadbużańska Brygada Obrony Terytorialnej aktywnie włączyła się do tego nurtu. W ramach podtrzymywania pamięci o naszych bohaterach 19.NBOT bierze udział w ogólnopolskiej akcji Żołnierska Pamięć, podczas której terytorialsi porządkują groby i miejsca pamięci o naszych bohaterach.

1 marca delegacje 19 Nadbużańskiej Brygady Obrony Terytorialnej zaplanowali udział w nw. uroczystościach z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, które odbywają się w powiecie chełmskim i włodawskim:

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych przez Urząd Miejski we Włodawie oraz Stowarzyszenie Rodzina Katyńska Włodawa – 01.03.2023 r.

Akcja „Żołnierska Pamięć” w Chełmie – 01.03.2023 r.

Odwiedziny ppor. Stanisława Kupczyńskiego ps. „Niski” – 01.03.2023 r.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych przez Urząd Miejski W Chełmie – 01.03.2023 r.

Udział żołnierzy 19NBOT w Biegu Żołnierzy Wyklętych w Chełmie i gminie Wyryki – 05.03.2023r.