-W ostatnich latach - na co zwraca uwagę wielu historyków - znak Polski Walczącej zdobył wielką popularność. Szczególnie postrzegany jest i eksponowany w okresie rocznicowych obchodów wybuchu Powstania Warszawskiego. Zrodziła się wręcz moda na ten symbol. Do dzisiaj zresztą wiele "Kotwic" zdobi miasta w Polsce, ale w większości są to symbole stworzone już po wojnie   - mówi Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi a także wieloletni moderator uroczystości wojskowych, narodowych i państwowych, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu.

Daniel Czubara: Kiedy datujemy powstanie pierwszej "kotwicy"?

Marek Kwiecień: Mówiąc językiem dzisiejszej młodzieży pierwsze graffiti "Kotwica", znak Polski Walczącej - na murach budynków okupowanej Warszawy członkowie konspiracyjnej Organizacji Małego Sabotażu "Wawer" umieścili 75 lat temu, 20 marca 1942 r.

Daniel Czubara: Autorem jest...
Marek Kwiecień: Geneza "Kotwicy" nastręcza współczesnym trochę trudności. Problem jest w tym, czy "Kotwica" powstała z własnej inicjatywy autora, czy może była inspirowana innym znakiem? W symbolice patriotycznej pierwsze kotwice pojawiły się chyba w latach sześćdziesiątych XIX wieku. W okresie Powstania Styczniowego popularne były ozdobne broszki z wizerunkami kotwic marynarskich przywiązanych do herbów lub krzyży."Kotwica" o której mówimy wybrana została z 27 propozycji zgłoszonych na konspiracyjny konkurs ogłoszony przez Biuro Informacji i Propagandy KG AK. Autorką była najprawdopodobniej instruktorka harcerska Anna Smoleńska ps. "Hania", studentka historii sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

Daniel Czubara: Znak Polski Walczącej?
Marek Kwiecień: Znak Polski Walczącej - symbol w kształcie kotwicy, której człon w kształcie litery P symbolizuje Polskę, a ramiona literę W - walkę lub "kotwicę" - symbol nadziei na odzyskanie niepodległości. Najbardziej rozpoznawalny w przestrzeni szkolnej... jeden z pierwszych znaków Polski Walczącej namalowany został na Pomniku Lotnika w Warszawie przez Jana Bytnara ps. "Rudy" w 1942 roku. Wykonany został na wysokości ok. 5 metrów, przy pomocy "wiecznego pióra" skonstruowanego przez "Rudego". Wyczyn! Nieopodal urzędowali Niemcy, a Jan Bytnar zrobił to na dużej wysokości, używając urządzenia specjalnie przez siebie skonstruowanego z tuszem w środku i wyciąganą rurką. Ten pomysł pozwolił szybko i skutecznie wykonać graffiti.

Daniel Czubara: Czy w dzisiejszym wojsku żyje znak Polski Walczącej?
Marek Kwiecień: Symbole są niezwykle ważne w wojsku. Znak Polski Walczącej jest już oficjalną odznakę rozpoznawczą Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca. Na oznakę składają się sztylet (dagger) - symbol międzynarodowych sił specjalnych oraz znak Polski Walczącej.
Ale... 28 czerwca 2017r. dowództwo Wojsk Obrony Terytorialne oraz Brygady Obrony Terytorialnej, najmłodsze formacje polskich Sił Zbrojnych przejęły tradycje Armii Krajowej i jej Komendy Głównej. Na wniosek dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej z dnia 8 maja 2017 r., Prezydium Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej jednogłośnie zaakceptowało wniosek o umieszczenie na tarczy Orła WOT, znaku Polski Walczącej "Kotwicy". Znak PW znalazł się również w projekcie Flagi Wojsk Obrony Terytorialnej.
- Orzeł Wojsk Obrony Terytorialnej w zaproponowanym projekcie jest orłem w koronie zamkniętej, ze wzniesionymi skrzydłami, głową zwróconą w prawo, siedzący na tarczy amazonek, na której widnieje Znak Polski Walczącej "Kotwica".
- Flaga Wojsk Obrony Terytorialnej w zaproponowanym projekcie jest prostokątnym płatem tkaniny czerwonej o barwie Rzeczypospolitej Polskiej, zakończonym dwoma trójkątnymi językami na wolnym liku. Pośrodku płata flagi jest umieszczony wizerunek Orła Wojsk Obrony Terytorialnej.
I tu istotne zastrzeżenie... Ważne i merytoryczne stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zawarł w tej kwestii 18 lipca 2017r. Związek Powstańców Warszawskich:
"Związek Powstańców Warszawski nie uzurpuje sobie wyłącznego prawa do oceny wprowadzenia dla Wojsk Obrony Terytorialnej symboliki Polski Walczącej. Jednakże, w oparciu o Art.2 Ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o ochronie Znaku Polski Walczącej, wyraża swoją opinię w przedmiotowej sprawie:
1. Dotychczas wydawano zgodę na noszenie znaku Polski Walczącej na mundurach komandosów jako wyróżnika dla elitarnych jednostek. Dlatego też, nie podważając patriotycznych przesłanek tego projektu, uważamy, że noszenie tego symbolu przez oddziały rezerwowe budzi wątpliwości.
2.W ww. ustawie w Art. 1 stwierdza się, że "Znak Polski Walczącej, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupantem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej." Tymczasem w uzasadnieniu do projektu są stwierdzenia niezgodne z tym. Ponadto sam znak Polski Walczącej jest zaprojektowany inaczej niż ten ustanowiony rozkazem Szefa Sztabu Generalnego AK Ld 1943/GSS/45"
Zgoda. Żadnych stylizacji. Znak powinien być zgodny z pierwotnym projektem określonym w rozkazie! Wszak i sam rozkaz obliguje. Generał Stefan Rowecki ps. Grot w rozkazie nr 252 z 13 marca 1943 r. napisał: "Uderzenia zasadnicze wykonywać pod własną firmą. Zostawiać gdzie się da - znak PW spleciony w kotwicę".

Daniel Czubara: Proszę o podpowiedzi i wzór takiego niestylizowanego znaku Polski Walczącej...
Marek Kwiecień: ...takiego którego chciałbym widzieć w przestrzeni publicznej. Znak Polski Walczącej w odznaczeniach: Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy. "Kotwica" o wysokości 12 metrów umieszczona na Kopcu Czerniakowskim. Znak Polski Walczącej umieszczony na budynku PAST-y przy ul. Zielnej 39, gdzie mieści się siedziba Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Znak Kotwicy na ścianie widokowej Muzeum Powstania Warszawskiego i w logo muzeum.

Daniel Czubara: A w Zamościu?
Marek Kwiecień: Świetnie to zrobili kibice Hetmana Zamość w ubiegłym roku 1 sierpnia.

Daniel Czubara: Znak Polski Walczącej podlega ochronie?
Marek Kwiecień: 10 czerwcu 2014 Sejm uchwalił ustawę o ochronie znaku Polski Walczącej, który stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej. Otaczanie znaku Polski Walczącej czcią i szacunkiem stało się prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej, a jego publiczne znieważanie podlega karze grzywny.

Daniel Czubara: Czy były takie przypadki?
Marek Kwiecień:W Szczecinie za publiczne znieważenie symbolu Polski Walczącej przez produkowanie drewnianych pałek z tym znakiem a wcześniej w Kielcach za zmodyfikowany znak PW sąd ukarał organizatorkę Czarnego Protestu.

Daniel Czubara: Idąc w poszukiwaniu "Kotwicy" do jakiej literatury sięgnąć?
Marek Kwiecień: Najpełniej wiedzę w tym temacie uzupełni lektura ubiegłorocznego wydania książki uczestnika Powstania Warszawskiego Andrzeja Gładkowskiego, "Symbol Polski Walczącej". W swojej książce prezentuje dzieje znaku Polski Walczącej i przedstawia postacie młodych Polaków którzy z narażeniem życia kreślili na murach i pomnikach Warszawy kotwice.

Daniel Czubara: Bardzo dziękuję za rozmowę.
Foto: archiwum prywatne Marek Kwiecień