Zwierzyniec: Upamiętnią zasłużonych dla Parku

Roztoczański Park Narodowy właśnie ogłosił konkurs na opracowanie rzeźbiarsko - architektoniczne instalacji przestrzennej, która upamiętnić ma osoby zasłużone dla Roztoczańskiego Parku Narodowego. Osobami tymi są prof. dr hab. Dominik Fijałkowski, prof. dr hab. Krystyn Izdebski oraz prof. dr hab. Tadeusz Wilgat.

Przedmiotem konkursu jest autorskie, twórcze opracowanie rzeźbiarsko - architektoniczne instalacji zlokalizowanej przy budynku dyrekcji Parku ul. Plażowa 2 w Zwierzyńcu.

Powierzchnia przeznaczona pod pomnik to około 7x10 m.

Powinien on harmonijnie wpisać się w krajobraz oraz istniejącą architekturę, uwzględniać możliwość rozszerzenia w przyszłości informacji zamieszczonej na pomniku o kolejne nazwiska oraz krótkie informacje o innych zasłużonych osobach.

Ponadto pomnik znajdzie się w obrębie terenu podlegającego opiece konserwatorskiej i tym samym koncepcja powinna uwzględniać zalecenia konserwatorskie a mianowicie:
- materiały wykorzystane przy inwestycji powinny być pochodzenia naturalnego, już wykorzystanego w otoczeniu zespołu zabytkowego,
- maksymalna wysokość projektowanej formy powinna sięgać wzroku człowieka, około 1,6-1,7 m, aby nie dominować w przestrzeni zabytkowego zespołu (nie zasłaniać studni),
- realizacja będzie wymagała odrębnego pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Konkurs kierowany jest do pełnoletnich osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie posiadające osobowości prawnej oraz podmiotów występujące wspólnie( w tym wypadku niezbędne jest ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania w postępowaniu).

Każdy uczestnik może złożyć tylko jedna pracę konkursową.

Laureat konkursu otrzyma nagrodę pieniężną w wysokości 7 000,00 zł (netto).

Maksymalny koszt wykonania wszystkich prac realizowanych na podstawie wybranej pracy konkursowej instalacji powinien wynieść nie więcej niż ok. 23 000,00 zł (netto).

Termin składania prac mija 30 marca (godz. 15.00). Rozstrzygnięcie konkursu zaplanowano na 11 kwietnia.

Szczegółowe informacje - w tym wytyczne techniczne - znaleźć można TUTAJ.

Informacja o osobach zasłużonych dla RPN:

Prof. dr hab. Dominik Fijałkowski (1992-2015) to znany botanik, ekolog, naukowiec - senior polskich botaników i obrońców środowiska naturalnego, założyciel i pierwszy dyrektor Ogrodu Botanicznego w Lublinie, wieloletni kierownik Katedry Systematyki i Geografii Roślin UMCS.
Jest autorem ponad 25 książek i 300 innych publikacji - głównie o charakterze naukowym. Jako pracownik naukowy wypromował 317 magistrów i 14 doktorów oraz był inspiratorem blisko 10 prac habilitacyjnych. Dzięki wieloletniej pracy Pana Profesora region lubelski, jako jedyny w Polsce, posiada niemal kompletne opracowania zbiorowisk leśnych, wodnych, synantropijnych, kserotermicznych i łąkowych. Do najwybitniejszych dzieł Profesora należą: dwutomowa Flora roślin naczyniowych Lubelszczyzny, Rośliny synantropijne Lubelszczyzny, Lasy Lubelszczyzny czy monografia Parki wiejskie Lubelszczyzny.
Profesor dr hab. Dominik Fijałkowski jest znany także jako wielki społecznik - orędownik starań o ochronę cennych przyrodniczo rejonów Lublina i Ziemi Lubelskiej. Pierwszy projekt rezerwatu przyrody Profesor Fijałkowski zgłosił już w roku 1950, wprost na ręce prof. Władysława Szafera, gdyż nie istniało wówczas w tej dziedzinie żadne inne ciało opiniodawcze. Z jego inicjatywy i wieloletnich starań osobistych utworzono Roztoczański Park Narodowy, Poleski Park Narodowy, kilkanaście parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu. Dzięki niemu powołano ponad 50 rezerwatów (zaprojektował utworzenie blisko 100 innych) oraz około 300 pomników przyrody. Prowadził nowatorskie badania naukowe. Już w latach 50. XX wieku prace Profesora wykazały szkodliwość zrębów zupełnych w gospodarce leśnej i negatywne skutki melioracji terenów bagiennych. Profesor Dominik Fijałkowski był zdecydowanym przeciwnikiem melioracji Polesia. Tak jak ostrzegał, doprowadziło to do zniszczenia cennych ekosystemów bagiennych i torfowiskowych. Jest autorem licznych prac o charakterze publicystycznym, w których opowiadając się za ochroną środowiska zajmuje bezkompromisowe stanowisko, często nie stroniąc od stanowczych, czasem nawet ostrych wypowiedzi.
Przez wiele lat zajmował funkcje prezesa w Lidze Ochrony Przyrody, przewodniczącego komisji ochrony przyrody w PTTK. Sprawował członkostwo w Zarządach Głównych tych organizacji, nadto w Państwowej Radzie Ochrony Przyrody, w Komitecie Ochrony Przyrody PAN, Polskim Towarzystwie Botanicznym.
Dorobek naukowy i działalność społeczna Profesora zostały docenione przez różne gremia naukowe oraz instytucje państwowe i międzynarodowe. Jego postać jest obecna w sześciu wydaniach językowych "Who is Who?" - publikacji prezentującej najbardziej zasłużonych ludzi na świecie - a także w słowniku oxfordzkim. Był członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk oraz Amerykańskiego Towarzystwa Geograficznego. W USA wpisano go również na listę 5000 najbardziej zasłużonych dla świata obywateli oraz zaliczono do grona najwybitniejszych naukowców świata (Cambridge). Za swoją działalność naukową, dydaktyczną i społeczną otrzymał 45 odznaczeń państwowych, resortowych oraz organizacji społecznych. Odznaczony został m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, najwyższym odznaczeniem Ligi Ochrony Przyrody - "Zielone Serce Przyrodzie".
Mimo odejścia na emeryturę w 1992 r. Profesor Dominik Fijałkowski nadal kontynuował swoją działalność społeczną i naukową będąc członkiem: Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Polskiego Klubu Ekologicznego, (gdzie pełnił funkcję Wiceprezesa Oddziału Lublin) oraz Rad Naukowych Parków Narodowych: Roztoczańskiego i Poleskiego.

Działania na rzecz utworzenia Roztoczańskiego Parku Narodowego

Szczególnie należy podkreślić wielkie zasługi Pana Profesora Fijałkowskiego dla ochrony przyrody Roztocza oraz jego wkład w utworzenie Roztoczańskiego Parku Narodowego. To między innymi dzięki jego staraniom i zaangażowaniu już w 1957 r., reaktywowano - po wojennej przerwie - 3 rezerwaty utworzone w okresie międzywojennym: Bukową Górę, Obrocz i Nart-Czerkies, leżące obecnie w granicach RPN. W kolejnych latach z udziałem Profesora powoływano następne rezerwaty - poddając ochronie najcenniejsze przyrodniczo tereny obecnego parku. Były to: rezerwat Maziarki (powołany w 1959 r.), Bór Sosnowy na Stokach (1962 r.), Jarugi (1962 r.), Stoki nad Wieprzem (1963 r.), Kamienna Góra (1968 r.), Krzywionka (1972 r.), Rezerwat Z. Czubińskiego (1972 r.) i Zwierzyniec (1972 r.).
Już w 1959 r. prof. dr hab. Dominik Fijałkowski, wspólnie z prof. dr hab. Krystynem Izdebskim opracował wniosek o powołanie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Został on opublikowany w czasopiśmie Sylwan - w artykule: Fijałkowski D., Izdebski K. 1959. W sprawie utworzenia Zwierzynieckiego Parku Narodowego. (Sylwan. 103. 9).
Potrzeba utworzenia Parku Narodowego chroniącego najcenniejsze dziedzictwo przyrodnicze Roztocza Środkowego była rozwijana w kolejnych publikacjach Profesora:
1. Fijałkowski D., Izdebski K. 1971. Flora projektowanego Zamojskiego Parku Narodowego. Foilia Soc. Scient. Lub. sec. 12.
2. Fijałkowski D., Izdebski K. 1972. Projekt Roztoczańskiego Parku Narodowego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 28. 5-6.
Starania te zostały uwieńczone w 1974r. utworzeniem Roztoczańskiego Parku Narodowego

Praca w Radzie Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego

Prof. dr hab. Dominik Fijałkowski był członkiem Rady Naukowej RPN przez blisko 40 lat, tj. od momentu jej powołania w 1974 r., aż do końca 2012 r., kiedy to musiał zrezygnować z prac Rady ze względów zdrowotnych. Wielkie, zaangażowanie w prace Rady Naukowej Parku oraz ogromna wiedza i doświadczenie Pana Profesora przyczyniły się do rozwiązania wielu ważnych problemów oraz wniosły znaczący wkład w podjęcie wielu trudnych decyzji.
Do najważniejszych osiągnięć Parku, które miały miejsce dzięki wsparciu Rady Naukowej Parku należy zaliczyć:
1. Ukonstytuowanie się, stworzenie odpowiedniej struktury organizacyjnej Parku oraz powiększenie jego obszaru w pierwszych latach funkcjonowania.
2. Opracowanie pierwszego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Parku.
3. Wykonanie szerokiej inwentaryzacji florystycznej, geobotanicznej oraz faunistycznej jego zasobów.
4. Wykonanie inwentaryzacji jego zasobów leśnych.
5. Kolejne powiększenia obszaru Parku, które doprowadziły do podwojenia się jego powierzchni, poprzez włączenie w obszar Parku, terenów cennych przyrodniczo, pierwotnie położonych poza jego granicami
6. Wydanie pierwszej kompleksowej monografii Parku oraz szeregu wydawnictw będących efektem wspomnianych wcześniej inwentaryzacji.
7. Opracowanie, pierwszego w historii RPN, kompleksowego Planu Ochrony Parku.
8. Koordynacja badań naukowych na terenie Parku, skutkująca doskonalszym poznaniem jego dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego.
9. Opracowanie planów wielu działań renaturyzacyjnych obszarów pierwotnie przekształconych.
10. Powołanie Roztoczańskiego Centrum Naukowo-Edukacyjnego wraz z 9. Stacją Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego "Roztocze".
Liczne prace badawcze oraz publikacje Pana Profesora znacząco przyczyniły się do poznania, ochrony i popularyzacji przyrody Roztocza oraz Roztoczańskiego Parku Narodowego. Z ogromnego dorobku naukowego Pana Profesora blisko 60 prac wniosło znaczący wkład w stan dzisiejszej wiedzy o przyrodzie Regionu oraz miało znaczący wpływ na zakres jej ochrony

(źródło: strona www.roztoczanskipn.pl, archiwum) strona internetowa Roztoczańskiego Parku Narodowego

Prof. dr hab. Krystyn Izdebski (1925-2015) botanik, ekolog

Efektem trwającej od 1949 r. działalności naukowej profesora Izdebskiego jest blisko 100 prac naukowych, z zakresu geobotaniki, florystyki, ochrony przyrody i ekologii. Terenem badań były głównie Wyżyna Lubelska i Roztocze, a przedmiotem występujące tam lasy, zbiorowiska kserotermiczne oraz rzadkie gatunki roślin. Aktywnie  współdziałał przy tworzeniu i zatwierdzaniu różnych form ochrony przyrody (rezerwatów, pomników przyrody), a szczególne zasługi miał w tworzeniu Roztoczańskiego Parku Narodowego, którego był projektantem i współorganizatorem.
W czasie 43-letniej działalności dydaktyczno-wychowawczej prowadził wykłady z zakresu ochrony przyrody, biogeografii i ekologii roślin, systematyki roślin, dendrologii, ekologii ogólnej i biocenoz lądowych. Był promotorem 6 przewodów doktorskich i autorem około 70 różnych recenzji. Przez wiele lat pełnił funkcję opiekuna Studenckiego Koła Naukowego Biologów. Za osiągnięte wyniki w pracy naukowej i dydaktyczno-wychowawczej był wielokrotnie wyróżniony nagrodami resortowymi, nagrodą Rektora UMCS oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Profesor Krystyn Izdebski był członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Lubelskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Ligi Ochrony Przyrody, wcześniej Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody oraz Rad Naukowych Parków Narodowych Roztoczańskiego i Poleskiego. Za działalność społeczną na polu ochrony przyrody i środowiska został latach 1966-1994 uhonorowany przez różne instytucje 6 odznakami i medalami.

Działania na rzecz utworzenia Roztoczańskiego Parku Narodowego

Już w 1959r., wspólnie z prof. Dominikiem Fijałkowskim opracował wniosek o powołanie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Został on opublikowany w czasopiśmie Sylwan - w artykule: Fijałkowski D., Izdebski K. 1959. W sprawie utworzenia Zwierzynieckiego Parku Narodowego. (Sylwan. 103. 9).
Liczne prace badawcze oraz publikacje Pana Profesora prowadzone na obszarze obecnego Roztoczańskiego Parku Narodowego, znacząco przyczyniły się do poznania, ochrony i popularyzacji przyrody Parku. Z ogromnego dorobku naukowego Pana Profesora, blisko 40 publikacji wniosło znaczący wkład w stan dzisiejszej wiedzy o przyrodzie Parku. Najważniejszym dziełem z tego zakresu jest  wykonana pod jego kierunkiem praca monograficzna dotycząca zbiorowisk roślinnych na tle warunków siedliskowych Parku.

Praca w Radzie Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego

Prof. dr hab. Krystyn Izdebski był członkiem Rady Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego - nieprzerwanie przez cały okres jej funkcjonowania - tj. od  jej powołania w 1974 r. do końca ostatniej kadencji w 2014 r. Wielkie zaangażowanie w prace Rady Naukowej oraz ogromna wiedza i doświadczenie Pana Profesora przyczyniły się do rozwiązania wielu ważkich dla Parku problemów i wniosły znaczący wkład w podjęcie wielu niełatwych decyzji.
Do najważniejszych osiągnięć Parku, które miały miejsce dzięki wsparciu Rady Parku należy zaliczyć:
1. Ukonstytuowanie się, stworzenie odpowiedniej struktury organizacyjnej Parku.
2. Opracowanie pierwszego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Parku.
3. Wykonanie szerokiej inwentaryzacji florystycznej, geobotanicznej oraz faunistycznej jego zasobów.
4. Wykonanie inwentaryzacji jego zasobów leśnych.
5. Kolejne powiększenia obszaru Parku, które doprowadziły do podwojenia się jego powierzchni, poprzez włączenie w obszar Parku, terenów cennych przyrodniczo, pierwotnie położonych poza jego granicami.
6. Wydanie pierwszej kompleksowej monografii parku, oraz szeregu wydawnictw będących efektem wspomnianych wcześniej inwentaryzacji.
7. Opracowanie, pierwszego w historii RPN, kompleksowego Planu Ochrony Parku.
8. Koordynacja badań naukowych na terenie Parku, skutkująca doskonalszym poznaniem jego dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego.
9. Opracowanie planów wielu działań renaturyzacyjnych obszarów pierwotnie przekształconych w tym przebudowy drzewostanów.
10. Powołanie Roztoczańskiego Centrum Naukowo-Edukacyjnego wraz z 9. Stacją Monitoringu Zintegrowanego Roztocze.
W uznaniu wieloletniej pracy Roztoczański Park Narodowy uhonorował Pan Profesora najwyższymi honorowymi odznaczeniami Parku: "Odznaką Honorową Roztoczańskiego Parku Narodowego", Laską służby Roztoczańskiego Parku Narodowego"

(źródło: strona www.roztoczanskipn.pl, archiwum)

Prof. dr hab. Tadeusz Wilgat (1917-2005)

geograf, wniósł ważny wkład w badania hydrogeograficzne prowadzone na terenie Lubelszczyzny i w Polsce. Był współtwórcą wprowadzonej w latach 1951-1954 metody kartowania hydrograficznego, a tym samym zapoczątkował szczegółowe badania hydrograficzne regionu lubelskiego, które są kontynuowane w powstałym w 1956 roku Zakładzie Hydrografii, którym przez wiele lat skutecznie kierował. (...) Profesor Tadeusz Wilgat jest autorem kilkudziesięciu publikacji dotyczących ochrony przyrody i jej zasobów, jednoznacznie nawiązują do walorów środowiska geograficznego. Był twórca koncepcji ochrony środowiska w województwie lubelskim oraz kierował zespołowymi pracami dokumentującymi walory środowiska przyrodniczego parków narodowych i krajobrazowych. (...) Aktywnie działał dla dobra Lubelszczyzny, poprzez udział w pracach wielu regionalnych komitetów i towarzystw ochrony przyrody, a także z wielkim zaangażowaniem współpracował w tworzeniu Roztoczańskiego i Poleskiego Parku Narodowego oraz parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu województwa lubelskiego. Koordynował prace związane z inwentaryzacją przyrodniczą gmin województwa lubelskiego. Był czynnym członkiem Polskiego Towarzystwa Geograficznego i Polskiego Towarzystwa Geofizycznego. (...) Prof. Tadeusz Wilgat był jednym z najmłodszych, wykształconych jeszcze przed wojną geografów, którzy odtwarzali bogatą tradycję i tworzyli podstawy powojennej geografii polskiej.(...) należy do grona najwybitniejszych nauczycieli lubelskiego środowiska akademickiego. Wydatnie przyczynił się do rozwoju lubelskiego ośrodka geograficznego, z którym był związany od początku powstania UMCS. Był wybitnym badaczem przyrody zaangażowanym wychowawca młodego pokolenia geografów, a szczególnie hydrologów. Człowiekiem skromnym i wielkiego serca, pozostał wierny przyjętym zasadom, nie poddawał się wichrom czasu  taniej popularności. Uczonym o ogromnej pracowitości i życzliwości, wyrozumiałym ale wymagającym, pełnym pasji badawczej nauczycielem Akademickim. Osobą o najwyższym autorytecie naukowym i moralnym, zaangażowanym w odzyskanie niepodległości i naprawę naszej demokracji.

fragment tekstu prof. dr hab. Zdzisław Michalczyk "Profesor Tadeusz Wilgat (1917-2005)" Pięćdziesiąt lat Zakładu Hydrografii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie pod red. Zdzisława Michalczyka, źródło: www.roztoczanskipn.pl