Jeżeli jesteśmy spadkobiercami osoby zmarłej, mamy do wyboru dwa sposoby na przeprowadzenie postępowania spadkowego. Pierwszym, bardziej klasycznym sposobem jest postępowanie w sądzie. Ma ono tę zaletę, że jest dość tanie i możliwe do przeprowadzenia nawet w razie sporu spadkobierców bądź przy trudnościach ze znalezieniem wszystkich osób zainteresowanych. Drugi sposób to postępowanie u notariusza. Jest on zdecydowanie szybszy i mniej sformalizowany. Minusem jest jednak wyższy koszt oraz wymagana jednomyślność spadkobierców.
Zacznijmy od omówienia pierwszego sposobu. Postępowanie w sądzie otwiera się przez złożenie w nim wniosku o stwierdzenia nabycia spadku. Sąd wybiera się zgodnie z ostatnim miejscem zamieszkania spadkodawcy. Do takiego wniosku trzeba dołączyć sporo dokumentów. Są to:
Jak widać, może to dotyczyć zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Ważne, by we wniosku wskazać wszystkich spadkobierców, którzy wchodzą w grę przy dziedziczeniu. Mogą oni jednak ustanowić pełnomocnika, jeśli nie są w stanie stawić się osobiście na rozprawie spadkowej.
Opłata od wniosku to zaledwie 50 zł. Sąd natomiast wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Od tej pory wiemy już niezaprzeczalnie, kto spadek dziedziczy.
Po stwierdzeniu nabycia spadku zwykle spadkobiercy decydują się także na dział spadku. Chcą wiedzieć, co komu przypada po zmarłym. Potrzebny jest wniosek o dział spadku, do którego należy dołączyć:
Dział spadku ustala sąd. Może przychylić się do wniosku spadkobierców – zwłaszcza jeśli są oni jednogłośni. Warto też pamiętać, że w postępowaniu stan spadku ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.
Od 2009 r. mamy też możliwość potwierdzenia otrzymania spadku przed notariuszem. Wykonuje on notarialne poświadczenie dziedziczenia. Ma ono takie same znaczenie jak stwierdzenie przez sąd. Wygodne jest jednak to, że każdy notariusz może sporządzić to poświadczenie. Nie ogranicza nas więc właściwość sądu rejonowego.
Aby przeprowadzić postępowanie przed notariuszem, trzeba pamiętać o kilku zasadach:
Ten tryb załatwienia sprawy spadkowej jest bardzo wygodny i szybki, pozbawiony też nadmiernego kłopotliwego sformalizowania. Najważniejsze jest umówienie się z notariuszem, który poinformuje nas, jakie dokumenty trzeba przygotować. Jest to m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia/małżeństwa spadkobierców, testament – jeśli jest.
