Co wywołuje chrapanie i jak temu zapobiegać
Chrapanie jest dość powszechną, ale także uciążliwą dolegliwością. Nocne chrapanie wpływa nie tylko na jakość snu chrapiącego, ale także na sen partnera. Chrapanie jest zjawiskiem normalnym, często bagatelizowanym, gdyż może się wydawać niegroźne. Warto jednak dowiedzieć się, czy chrapaniu nie towarzyszy obturacyjny bezdech senny.
Uciążliwe i głośne dźwięki wydawane w czasie snu są wynikiem utrudnionego przepływu powietrza przez gardło. Podczas snu nasze gardło się zwęża, tylna część gardzieli opada i dotyka nasady języka. Pozostaje wtedy niewielka szczelina, przez którą przepływa powietrze, umożliwiając oddychanie. Powoduje to trudności z nabraniem powietrza, które to, przedostając się przez górne drogi oddechowe, wprawia w ruch wiotkie tkanki i wprawia w drżenie język i gardziele. Do głośnego chrapania dochodzi, jeżeli przepływ powietrza utrzymuje się na niskim poziomie.
Natężenie dźwięków wydobywających się z ust osoby chrapiącej może osiągnąć głośność nawet do 90 decybeli, a według WHO, takie natężenie jesteśmy w stanie wytrzymać tylko przez 2,5 godziny.
Jakie są przyczyny chrapania?
Wśród przyczyn chrapania możemy wymienić wady anatomiczne w budowie górnych dróg oddechowych i nieodpowiedni styl życia. Do najczęstszych wad anatomicznych możemy zaliczyć skrzywienie przegrody nosowej, przerost migdałków podniebiennych, przerost nasady języka lub języczka, niedrożność nosa związaną z obecnością polipów w jamie nosowej, nadmiernie wiotkie podniebienie miękkie, obrzęk lub przerost małżowin nosowych i obniżone napięcie mięśni języka i gardła.
Przyczyną chrapania może być również stosowanie używek takich jak picie alkoholu lub palenie papierosów, a także stosowanie antydepresantów, spanie na wznak, zapalenie zatok, otyłość, a także alergie.
Każdy przypadek chrapania u dziecka należy skonsultować z lekarzem - jego przyczyną może być skrzywiona przegroda nosowa, trzeci migdałek lub alergia.
Skutki chrapania
Nieleczone chrapanie może powodować bóle głowy, ciągłą senność i zmęczenie, rozdrażnienie, spadek koncentracji i kondycji, a u panów także problemy z potencją. Osoby chrapiące częściej chorują na infekcje górnych dróg oddechowych.
W sporadycznych przypadkach chrapanie może prowadzić do choroby wieńcowej, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego.
Należy pamiętać, że na powyższe skutki są narażeni nie tylko chrapiący, ale także ich towarzysze.
Samo chrapanie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jednakże obturacyjny bezdech senny już tak. Bezdechem sennym nazywamy zespół zaburzeń, które prowadzą do występowania stanów niedotlenienia podczas snu oraz do licznych, nieuświadomionych wybudzeń. Charakteryzuje się spłyceniem lub całkowitym, powtarzającym się zatrzymaniem oddechu, przerwanym głośnym chrapnięciem. Jeżeli podczas snu chory oddycha, ale powietrze nie trafia do jego płuc, wzrasta we krwi stężenie dwutlenku węgla, które powoduje, że nasz organizm pobudza dodatkowe mięśnie oddechowe (mięśnie klatki piersiowej i przepony) i wybudza się ze snu po to, by przywrócić normalne oddychanie. W wyniku tego następuje bardzo gwałtowny wdech po krótkotrwałym bezdechu.
Pojawienie się bezdechu sennego można łączyć ze zmianami w jamie nosowej (polipy) i wadami anatomicznymi (np. przerost migdałków). Może występować także przy chorobach serca i płuc oraz przy dolegliwościach nerwowo-mięśniowych.
Ogólnie rzecz biorąc, każda osoba miewa krótkotrwałe przerwy w oddychaniu i zwykle nie jest to powód do niepokoju. Natomiast jeśli takie przerwy w oddychaniu pojawiają się częściej niż 10 razy na godzinę i trwają dłużej niż 10 sekund, mamy do czynienia z obturacyjnym bezdechem sennym i należy go wyleczyć.
Bezdech senny dotyka głównie mężczyzn po 40 roku życia, zwłaszcza tych z nadwagą i chorujących na nadciśnienie tętnicze oraz kobiety po 55 roku życia, które także cierpią na nadwagę i wysokie ciśnienie tętnicze.
Jeżeli podejrzewasz u siebie bezdech senny lub partner zauważył u Ciebie potencjalne objawy, skontaktuj się z lekarzem.
Skutki bezdechu sennego
Osoby, których regeneracyjny sen jest przerywany przez bezdech senny, mają problemy z koncentracją i pamięcią, narzekają na poranne bóle głowy, przyrost masy ciała, są zmęczone, rozdrażnione i mają podwyższone ciśnienie krwi. Zaburzenia oddychania podczas snu powodują także senność podczas wykonywania codziennych czynności - szczególnie groźnie jest to w przypadku prowadzenia samochodu.
Nieleczony obturacyjny bezdech senny może prowadzić do nadciśnienia płucnego i nadciśnienia tętniczego. Może również powodować niewydolność serca, chorobę wieńcową, zaburzenia rytmu serca, a także zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu.
Jeżeli nie towarzyszy mu bezdech senny, możemy najpierw spróbować leczyć chrapanie metodami domowymi. Jeżeli one nie pomogą, leczenie chrapania i bezdechu sennego można przeprowadzić za pomocą specjalistycznych zabiegów radiochirurgii lub specjalnego aparatu CPAP. Specjalistyczne leczenie należy poprzedzić odpowiednimi badaniami rynomanometrii, polisomnografii oraz tomografii komputerowej 3D (czyli badanie obrazowe).
W przypadku wad anatomicznych w budowie dróg oddechowych wykonuje się po prostu klasyczny zabieg chirurgiczny - w ten sposób można usunąć przerośnięte migdałki i polipy, zmniejszyć wydłużone podniebienie miękkie i skorygować krzywą przegrodę nosową.
Jak wyleczyć chrapanie? Leczenie domowymi sposobami
W niektórych przypadkach rzucenie palenia i ograniczenie picia alkoholu może pomóc zwalczyć chrapanie. Alkohol rozluźnia mięśnie gardła i nasadę języka, przez co doprowadza do zapadania się tych tkanek, powodując ograniczony dopływ powietrza, w następstwie czego pojawia się chrapanie. Również leki antydepresyjne mogą prowadzić do zwiotczenia mięśni, natomiast nikotyna zawarta w papierosach, sprawia, że ślina odkłada się w krtani i tchawicy, przez co podrażnia gardło i wywołuje obrzęk. Wynikiem tego jest brak swobodnego przepływu powietrza.
Warto także zadbać o odpowiednie wywietrzenie sypialni, wygodny materac i poduszkę ortopedyczną. Dobrym pomysłem będzie pójście na spacer przed snem, aby się wyciszyć i dotlenić. Należy unikać spania na wznak.
Polecane są także środki apteczne, tj. spraye do nosa nawilżające błonę śluzową i poprawiające napięcie tkanek gardła, maści do nosa, listki doustne oraz spraye do gardła. Przed zdecydowaniem się na konkretny zakup, warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutom. Dopasują odpowiedni preparat do naszych potrzeb. Trzeba jednak pamiętać, że nie można stosować ich długotrwale - wiele z nich zawiera substancje, od których można się uzależnić.
Jeżeli „domowe sposoby” nie przyniosą oczekiwanego rezultatu, należy udać się na profesjonalne badanie.
Badanie drożności przewodów nosowych - rynomanometria
Badanie drożności jamy nosowej polega na pomiarze oporów, jakie występują w przewodach nosowych podczas wdechu i wydechu. Na zmniejszoną drożność jamy nosowej może wpływać m.in. krzywa przegroda nosowa lub alergiczny nieżyt nosa.
Badanie wykonuje się za pomocą specjalnego aparatu, którego głównym elementem jest maska obejmująca usta i nos. W maskę wbudowane są czujniki rejestrujące ciśnienia w tylnej i przedniej części jamy nosa. Sprzęt ten automatycznie wylicza różnicę ciśnień, która odzwierciedla stopień blokady oddzielnie prawej i lewej jamy nosa.
Badanie polisomnograficzne
Polisomnografia jest najdokładniejszym badaniem snu. Podczas całonocnego badania sprawdza się tętno i temperaturę pacjenta w trakcie snu, stopień dotlenienia krwi, przepływ powietrza przez usta i nos, ruchy klatki piersiowej, brzucha, kończyn i gałek ocznych oraz chrapanie. Na pełen zakres badań składa się także ocena bioelektrycznej aktywności mózgu (EOG i EEG). Na podstawie tych pomiarów można sprawdzić, czy pacjent śpi i w jakiej fazie snu się znajduje.
Leczenie chrapania za pomocą radiochirurgii
Radiochirurgia za pomocą energii o wysokiej częstotliwości i niskiej temperaturze zmienia kształt podniebienia lub języczka w celu wyeliminowania chrapania (lub ograniczenia go). Podczas zabiegu do podniebienia wprowadzany jest malutki drucik upleciony z mikrowłókien, który przewodzi promieniowanie jonizujące. Działaniu promieniowania poddawane są tylko i wyłącznie te komórki i tkanki, które bezpośrednio przylegają do elektrody. Symulacja powoduje uszkodzenie tkanek, a w następstwie gojenia się tych ran, powstają niewielkie blizny, które usztywniają podniebienie. W przypadku, gdy chrapanie jest wynikiem nadmiarowej tkanki w okolicy podniebienia miękkiego lub przedłużonego języczka, zabieg ten pomaga w zmniejszeniu masy podniebienia i języka.
Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego aparatem CPAP
Aby zwalczyć zespół bezdechu sennego, możemy też skorzystać ze specjalnej maski zakładanej na noc. Aparat CPAP to sprężarka, która wytwarza ciągły strumień powietrza pod zwiększonym ciśnieniem. Dodatnie ciśnienie powietrza powoduje, że drogi oddechowe są usztywnione i zapobiega ich zwężaniu. Aparat połączony jest za pomocą rurki z maską, która ściśle przylega do nosa i ust chorego. Aparat CPAP jest częściowo refundowany przez NFZ.
Mimo że samo chrapanie może wydawać się niegroźne, powinno być leczone. Warto zadbać o komfortowy i regenerujący sen. Dzięki temu poprawimy swoje samopoczucie i stan zdrowia, a nasi bliscy będą mogli spać spokojnie.
