23 lutego - Światowy Dzień Walki z Depresją

Depresja – czym jest i jak z nią walczyć?

Bardzo często osoby chorujące na depresję wstydzą się swojej choroby, która zaliczana jest do chorób z kategorii zaburzeń psychicznych. W społeczeństwie pomimo kampanii społecznych, dobrego dostępu do wiedzy cały czas osoba chora może spotkać się ze stygmatyzującymi opiniami na swój temat – mówi psycholog, dr Ewelina Okoniewska z Instytutu Pedagogiki Akademii Zamojskiej. Udziela również kilku porad jak rozpoznać depresję oraz jak każdy z nas może pomóc osobie zmagającej się z tą chorobą.

Czym charakteryzuje się depresja i jak ją rozpoznać?

Depresja to powszechne zaburzenie zdrowia psychicznego, zaliczane do zaburzeń nastroju. Charakteryzuje się nieprawidłową regulacją nastroju. Jej objawy to utrzymujący się smutek, nadmierna drażliwość lub wybuchy gniewu, utraty zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności zwanej anhedonią. Zmienia również sen i apetyt, zwiększa zmęczenie i osłabia koncentrację. Jednak żeby w pełni zdiagnozować depresję należy zwróci uwagę na to że jest to pojedynczy i co ważne przynajmniej dwutygodniowy okres. W tym okresie występują takie objawy jak: obniżony nastrój przez większą część dnia, niezależnie od zewnętrznych bodźców, brak energii, chory przez większość dnia leży w łóżku, nie wychodzi z mieszkania; występuje większa męczliwość, utrata zainteresowań lub przyjemności z czynności, które dotychczas ją sprawiały, spadek poczucia własnej wartości, zaufania do siebie, mogą pojawić się wyrzuty sumienia i poczucie winy a w skrajnych przypadkach myśli o śmierci, samobójstwie; występuje także lęk, uczucie stale występującego napięcia oraz zamartwianie się. Chory może zmagać się z dobowymi wahaniami nastroju – osoba chorująca na depresję z reguły najgorzej czuje się w godzinach porannych, natomiast w godzinach wieczornych zauważa pewną poprawę.

Niektórzy z nas widząc smutnego znajomego lub znajomą kwitują krótko ten stan „Masz chandrę”. Jak ją odróżnić od depresji?

W przypadku depresji głównym objawem jest obniżenie nastroju, które utrzymuje się przez większość czasu. Należy tutaj odróżnić depresję od smutku, który jest naturalną emocją, odczuwaną w sytuacjach niepowodzeń czy strat. Na przykład osoba, która straciła kogoś bliskiego i przeżywa z tego powodu znaczny smutek, podejmuje jednak zwykłe aktywności i jest w stanie przeżywać przyjemność – nie choruje na depresję, a przeżywa żałobę. Skala nasilenia epizodów depresyjnych rozpoczyna się od lekkich i łagodnie umiarkowanych, aż do epizodów ciężkich. W przypadku tych pierwszych chory zazwyczaj jest w stanie pracować, prowadzić życie towarzyskie, lecz ukrywanie swojego stanu psychicznego może być dla niego kosztowym wysiłkiem emocjonalnym. Natomiast depresja w zaawansowanym stadium znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, a ukrywanie jej objawów staje się niemożliwe.

Czasami zdarza się, że mamy do czynienia z osobą, która cały czas jest uśmiechnięta i wydawałoby się zadowolona z życia, a dopiero później, zazwyczaj w trakcie jakieś tragicznego wydarzenia, dowiadujemy się, że nasz znajomy zmagał się z depresją. Jak nie dać się zwieść pozorom?

Występujące u danej osoby objawy depresji nie zawsze mają typowy obraz, co może prowadzić do błędnych diagnoz, opinii lub przeoczenia choroby. U części osób występują tak zwane depresje maskowane, czyli takie, w których to inne objawy wysuwają się na pierwszy plan. Do najczęstszych masek depresji należą zaburzenia snu, lęk oraz objawy somatyczne, takie jak bóle, duszności czy kołatanie serca. Dodatkowo bardzo często osoby chorujące na depresję wstydzą się swojej choroby, która zaliczana jest do chorób z kategorii zaburzeń psychicznych. W społeczeństwie pomimo kampanii społecznych, dobrego dostępu do wiedzy cały czas osoba chora może spotkać się ze stygmatyzującymi opiniami na swój temat. Według danych z NFZ (raport z ostatniego kwartału 2023r.) szacuje się, że w Polsce na depresję choruje ok. 1,2 mln co oznacza że w naszym otoczeniu jest co najmniej jedna osoba zmagająca się z depresją.

Jak właściwie zachować się wobec osoby, która zmaga się z depresją?

Odpowiednie zachowanie i dobór słów w kontakcie z chorym jest istotny. Warto zostać z nim w dialogu okazać mu zainteresowanie i upewnić się że jest właściwie zaopiekowany. Wywieranie presji na chorego na depresję „by wziął się w garść” z całą pewnością mu nie pomoże, a może nawet zaszkodzić. W naturze ludzkiej jest skłonność do dawania złotych rad, udzielania wskazówek jednak w tej sytuacji chory poczuje się jeszcze bardziej sfrustrowany, niezrozumiany i osamotniony. Używajmy tak zwanego języka pozytywnego, wspierającego np. zamiast musisz zmienić pracę, wyjść do ludzi, wyjść z domu a wszystko się ułoży, powiedzmy: będę cię wspierać na każdym etapie twojej choroby albo zamiast staraj się doceniać to co masz, zmień myślenie, powiedz: rozumiem że cierpisz, mogę sobie wyobrazić jak cierpisz.

W jaki sposób takiej osobie może pomóc każdy z nas?

Bardzo ważne jest wsparcie szczególnie osób bliskich, wytworzenie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa dla osoby która zmaga się z tą chorobą. Często chory potrzebuje po prostu towarzystwa i pewności że jest ktoś na kogo może liczyć. Podczas codziennych czynności chorego na depresję warto zachęcić do zdrowej dawki ruchu. Nie chodzi tu o systematyczne treningi, a krótkie, codzienne spacery na łonie natury. Samo wyjście chorego z domu może zadziałać pozytywnie na jego nastrój i nastawienie. Istotne jest również, by na nowo odkrył on swoją sprawczość i chęć do działania. Ponadto, nawet podczas niewielkiej aktywności fizycznej w organizmie dochodzi do uwolnienia serotoniny, jednego z hormonów szczęścia. Istotne jest, aby namówić osobę do podjęcia leczenia farmakologicznego we współpracy z psychologiem. Takie działanie będzie dla niej bardzo pomocne, ponieważ choroba sama nie minie.

Dziękuję za rozmowę.