Zapomniana sztuka wróciła do Tarnogrodu

Tarnogrodzki Ośrodki Kultury wzbogacił się o 14 reprodukcji drzeworytu płazowskiego, wykonanych i podarowanych TOK na ręce dyrektor Renaty Ćwik i Zastępcy Burmistrza Tarnogrodu Tomasza Legiecia przez Józefa Lewkowicza – artystę ludowego z ziemi lubaczowskiej.

Zapomniana sztuka odnaleziona po dekadach milczenia

Polska sztuka ludowa znów zachwyca – tym razem dzięki niesamowitemu powrotowi drzeworytu płazowskiego. Ten niemal całkowicie zapomniany nurt artystyczny, związany z małą wioską Płazów na ziemi lubaczowskiej, właśnie doczekał się spektakularnego odrodzenia. Tarnogrodzki Ośrodek Kultury wzbogacił się o aż 14 niezwykłych reprodukcji, które powstały dzięki pracy artysty ludowego Józefa Lewkowicza.

Tajemnice Kostrzyckich i ich drewnianych arcydzieł

Za tym sukcesem kryje się fascynująca historia rodziny Kostrzyckich – ostatnich przedstawicieli wiejskich drzeworytników z Płazowa. Ich twórczość sięga pierwszej połowy XIX wieku i przez dziesięciolecia zdobiła stragany odpustowe i targowiska. Po śmierci Mateusza Kostrzyckiego, głównego autora płazowskich drzeworytów, jego dzieło kontynuowali żona Ludwika i syn Maciej. Z czasem jednak rękodzieło zostało wyparte przez tanie oleodruki i niemal zniknęło z pamięci lokalnej społeczności.

Z Płazowa do Zakopanego i... do historii

Ocalenie ich spuścizny przyszło z nieoczekiwanej strony – około 1891 roku aż 13 matryc trafiło do Zakopanego do rąk Marii Dembowskiej, znanej kolekcjonerki sztuki ludowej. Dzięki temu dzieła Kostrzyckich trafiły do środowisk artystycznych, m.in. do Stanisława Witkiewicza. Obecnie bezcenne oryginały przechowywane są w Muzeum Etnograficznym w Krakowie i stanowią największą jednorodną kolekcję ludowych klocków drzeworytniczych w Polsce – aż 22 obrazy, z których 9 matryc rytowanych jest dwustronnie.

Lewkowicz i misja odrodzenia

To jednak nie koniec historii. Dzięki pasji regionalisty Grzegorza Ciećki oraz animatorki kultury Anny Serkis-Wojtowicz, doszło do przełomu. Na ich zaproszenie do projektu włączył się Józef Lewkowicz – twórca ludowy z niemal 40-letnim doświadczeniem. W 2020 roku, dzięki stypendium Ministra Kultury, wykonał pierwsze kopie pięciu drzeworytów płazowskich. Dziś ma ich na koncie już 14 – wszystkie przekazał Tarnogrodzkiemu Ośrodkowi Kultury.

Od warsztatu do muzeum – drzeworytnictwo inspiruje nowe pokolenia

Entuzjazm wokół odrodzenia tej dziedziny nie kończy się na wystawach. Wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury zorganizowano cykl warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Wśród uczestników znalazła się nawet… Jagoda Kostrzycka – potomkini dawnych mistrzów! Jej zaangażowanie daje nadzieję, że historia zatoczy pełne koło.

Foto: TOK