"Lalka" Leśmiana w rzeźbie Sęczawy

Wymyśloną przez wybitnego poetę Bolesława Leśmiana „Lalkę” urzeczywistnił artysta rzeźbiarz Bartłomiej Sęczawa. Można ją podziwiać przy ul. Żeromskiego na Starym Mieście w Zamościu. Powstała w ramach „Ulicy Literackiej”, organizowanej przez Zamojski Dom Kultury.

Bolesław Leśmian to polski poeta i prozaik, którego twórczość odznacza się niesłychaną wyobraźnią i znakomitym warsztatem. To gigant pióra, po którego warto sięgnąć, by zobaczyć, co właściwie oznacza poezja przez duże „P. O trzynastu latach niskiego wzrostem, wielkiego umysłem poety, które spędził w prowincjonalnym Zamościu, opowiada nam Leśmianowski Szlak Literacki. To oryginalny pomysł, aby upamiętnić Bolesława Leśmiana, jednego z najsłynniejszych polskich poetów, który wypracował własny styl, ale też zamojskiego rejenta. Mówiono o nim: "przypadkiem zaplątany ze świata myśli i baśni między brutalne ludzkie stwory". Ale gdy poznawali jego niezwykłą poezję, pełną neologizmów i nawiązań do folkloru, dawali się pochłonąć magii świata tworzonego przez "karzełka z baśni" (tak pisała o Leśmianie pisarka i żona wydawcy wierszy poety Halina Mortkowicz-Olczakowa).

Leśmianowski Szlak Literacki tworzy osiem rzeźb wykonanych przez Bartłomieja Sęczawę, zamojskiego artystę-plastyka. „Lalka” dołączyła do grona bohaterów poezji Leśmiana 3 sierpnia 2024 roku. Tę piękną rzeźbę z brązu można dojrzeć na ogrodzeniu podwórza przy ul. Żeromskiego w Zamościu (od strony Katedry). Wzbudza ciekawość, a poza nieco chimerycznej postaci, zapatrzonej w siebie w lustrze, zdaje się mówić słowami wirtuoza słowa: „Jam – lalka. W mych kolczykach szkli się zaświat dżdżysty/ Suknia jawą atłasu ze snem się kojarzy/ Lubię fajans mych oczu i zapach kleisty”. Wiersz ma baśniowy i metafizyczny charakter, a atmosfera jest sielska i mistyczna. W jaki sposób tę mistykę oddał w brązie Bartłomiej Sęczawa?

-To klasyczna forma i klasyczny materiał, który współgra z renesansową architekturą Zamościa. Wybór bohatera poezji Bolesława Leśmiana należy do pracowników Zamojskiego Domu Kultury. Następnie próbuję się zmierzyć z tematem. Poprzedzam to dokładnym, kilkukrotnym zapoznaniem się z utworem, w tym przypadku z „Lalką”. Wykonywanie leśminowskich rzeźb jest dla mnie ważnym wyróżnieniem, które sobie bardzo cenię – powiedział rzeźbiarz Bartłomiej Sęczawa.

Osłonięcia „Lalki” dokonali: Marta Pfeifer, zastępca prezydenta Zamościa, Agnieszka Jaczyńska, przewodnicząca Rady Miasta Zamość, Łukasz Gajdecki, dyrektor Wydziału Kultury, Sportu i Promocji Urzędu Miasta Zamość, Joanna Bilska-Pawłowska, kierownik Działu Artystyczno – Organizacyjnego Zamojskiego Domu Kultury oraz autor dzieła Bartłomiej Sęczawa. Diana Maciąg rewelacyjnie zinterpretowała baśniową, lecz bardzo smutną, „mizdrzącą się łatanym urokiem do przechodniów” tytułową bohaterkę wiersza Bolesława Leśmiana ze zbioru ”Napój cienisty”. Fundatorami „Lalki” byli Małgorzata i Zbigniew Gumulińscy.

Leśmianowski Szlak Literacki tworzą: Dziewczyna – tytułowa bohaterka wiersza Bolesława Leśmiana ze zbioru wierszy „Napój cienisty”, 1936 r. – poręcz mostu w Zamojskim Parku Miejskim (od strony restauracji „Parkowa”)

Rzeźba wykonana przez Bartłomieja Sęczawę z inicjatywy Zamojskiego Domu Kultury, sfinansowana przez Państwa Beatę i Dariusza Dębickich. Odsłonięcie rzeźby miało miejsce 29 lipca 2023 r. podczas Ulicy Literackiej.

Szewczyk - tytułowy bohater wiersza Bolesława Leśmiana ze zbioru wierszy "Łąka", 1920 r. - Brama Szczebrzeska

Rzeźba wykonana przez Bartłomieja Sęczawę z inicjatywy Zamojskiego Domu Kultury, sfinansowana z dotacji Miasta Zamość. Odsłonięcie rzeźby miało miejsce 10 września 2022 r. podczas Ulicy Literackiej.

Znikomek - tytułowy bohater wiersza Bolesława Leśmiana z tomu "Napój cienisty", 1936 r. – wejście główne do Zamojskiego Domu Kultury, ul. Partyzantów 13

Rzeźba wykonana przez Bartłomieja Sęczawę z inicjatywy ZDK. Fundatorka: Stanisława Igras. Odsłonięcie Znikomka, piątej rzeźby z cyklu postaci inspirowanych twórczością Bolesława Leśmiana miało miejsce podczas 14. Festiwalu Ulica Literacka 2021 r.

Skrzypek Opętany - tytułowy bohater dramatu B. Leśmiana, ul. Akademicka, brama wejściowa do Parku Miejskiego

Autorem rzeźby jest Bartłomiej Sęczawa, fundatorem Miasto Zamość oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Rzeźbę odsłonięto na okoliczność podsumowania 45 Zamojskiego Lata Teatralnego, a inicjatorem jej powstania był ZDK.

Gad - rzeźba inspirowana wierszem "Gad", ul. Staszica 25, przy wejściu do restauracji Morando

Wykonana przez Bartłomieja Sęczawę. Fundatorzy: Małgorzata i Henryk Ryczkowie.Rzeźby bohaterów Leśmianowskich wierszy - jaszczury z wiersza “Gad” odsłonięto podczas Festiwalu Ulica Literacka 2019

Srebroń (poeta), ul. Żeromskiego 6, przy Corner Pubie

Tytułowy bohater wiersza B. Leśmiana, autorem rzeźby jest Bartłomiej Sęczawa, fundatorem Zamojski Klub Rotariański. Inicjatorem powstania rzeźby jest Zamojski Dom Kultury. Odsłonięcie rzeźby Srebronia miało miejsce podczas Festiwalu literackiego Adres: Ulica Poetycka. Zamość literacki 11 Ulica Poetycka 2018 r.

Bajdała, (bajarz, gawędziarz) bohater wiersza pt. "Dusiołek", Rynek Wodny

Wśród zieleni i pluskającej fontanny spotkamy tu Leśmianowskiego Bajdałę, który przebudzony z koszmarnego snu, patrząc w niebo biadoli Bogu: O, rety - olaboga!/ Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka,/ Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka? A zamojskiego Bajdałę i Dusiołka "zmajstrował" ku uciesze spacerujących zamojski rzeźbiarz Bartłomiej Sęczawa. Pomysłodawcą postawienia w przestrzeni Zamościa rzeźb leśmianowskich jest Zamojski Dom Kultury. Odsłonięcie rzeźby Bajdały - bohatera z plejady postaci zapisanych w Leśmianowych wierszach miało miejsce podczas Leśmianowskiej Ulicy Poetyckiej 2017 r.

Wyobraźnia Bolesława Leśmiana, poety, prozaika, krytyka literackiego nie miała granic. Stąd pewność, że będą kolejne leśmianowskie figurki w krajobrazie Zamościa.