Kodeks zamojski

A dokładniej tzw. Kronika Galla Anonima, zachowana się w postaci wpisu do rękopiśmiennego Kodeksu zamojskiego, została ujęta w Polskiej Liście Krajowej Programu UNESCO "Pamięć Świata".


 

Czym jest Memory of the World International Register, "Pamięć Świata"? To projekt UNESCO, którego celem jest zachowanie, ratowanie i udostępnianie rękopisów, druków, inskrypcji, nagrań i filmów o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. Pierwsze obiekty zostały wpisane na Listę w 1997. Jest na niej 12 obiektów z Polski. W ramach Programu "Pamięć Świata" tworzone są również listy regionalne i krajowe, w tym Polska Lista Krajowa Programu UNESCO "Pamięć Świata".

 

Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na listę krajową odbyła się 17 października w Warszawie. Obok Kodeksu Zamojskiego na Listę zostały wpisane między innymi: Konstytucja 3 maja 1791 r., Złoty kodeks gnieźnieński z XI w.  Pierwsza narodowa lista powstała w wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO "Pamięć Świata", w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów, środowiska naukowego.

 

Eksperci uznali wielką wartość Kodeksu zamojskiego, szczególnie ze względu na unikalną Kronikę Galla Anonima, która została dodana w postaci wpisu do rękopiśmiennego Kodeksu zamojskiego. Losy tego działa związane są z rodem Zamoyskich. Przed 1675 rokiem rękopis należał do Biblioteki Akademii Zamojskiej, a w 1784 roku razem z całą biblioteką trafił do zbiorów Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. W 1946 roku został przekazany przez Jana Zamoyskiego, ostatniego ordynata, Bibliotece Narodowej w depozyt wieczysty.

 

Pierwszą edycję Listy tworzy 11 zabytków:

1. Konstytucja 3 maja 1791, przechowywana w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie;

2. Złoty kodeks gnieźnieński z II poł. XI w. (Codex Aureus Gnesnensis) - księga liturgiczna przechowywana w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie;

3. Kronika Galla Anonima z XII w. - najstarsza kronika polska zachowana w Kodeksie zamojskim, przechowywana jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie;

4. Dokument lokacyjny miasta Krakowa z 5 czerwca 1257 r., przechowywany w Archiwum Narodowym w Krakowie;

5. Banderia Prutenorum autorstwa Jana Długosza z 1448 r., przechowywana jest w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie;

6. Kazania świętokrzyskie z II poł. XIII w., przechowywane w Bibliotece Narodowej w Warszawie;

7. Opis żup bocheńskich i wielickich z 1518 r., przechowywany w Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie;

8. Białoruski Tristan z XVI-XVII w. - rękopiśmienny kodeks przechowywany w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu;

9. Autograf Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, przechowywany w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu;

10. Akta Organizacji Narodowej Powstania Styczniowego, w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie;

11. Memoriał Ignacego Jana Paderewskiego do prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona z 17 stycznia 1917 roku, przechowywany jest w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

 

W 2005 r. w Muzeum Arsenał miała miejsce wystawa pt.: "Biblioteka Ordynacji Zamojskiej "Od Jana do Jana". Została zorganizowana przez Bibliotekę Narodową i Miasto Zamość dla uczczenia 400. rocznicy śmierci Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego. Wśród eksponowanych dział był również wtedy prezentowany Kodeks Zamojski.