Mediacja szansą na szybsze i tańsze rozwiązanie sporu sądowego

Mediacja jako instytucja alternatywnego sposobu rozwiązywania sporów do polskiego porządku prawnego wprowadzana była sukcesywnie poczynając od roku 1991. Drogą negocjacji mediację wprowadzono wówczas do rozstrzygania sporów zbiorowych. W postępowaniu karnym mediacją możliwe jest naprawienie krzywd i szkód związanych z popełnieniem czynów karalnych od roku 1997. W 2001 roku mediacja wprowadzona została w sprawach nieletnich dopuszczających się demoralizacji i czynów karalnych, w 2004 r. w postępowaniach administracyjnych a w roku 2005 w sprawach cywilnych.

Niestety niewiele osób korzysta z tej formy rozwiązywania różnorakich sporów. Wiedza o mediacji nie jest dostatecznie rozpowszechniona wśród obywateli naszego kraju, którzy każdy swój spór chcą poddawać pod rozstrzygnięcie właściwych sądów (sądów powszechnych bądź sądów administracyjnych).

Czym jest mediacja? Mediacja to proces uzgodnień pomiędzy stronami prowadzący do zawarcia ugody mediacyjnej przy udziale specjalisty, którym jest mediator.

Ugoda mediacyjna w swoich skutkach prawnych ma moc orzeczenia sądowego. By możliwe było wykonanie ugody mediacyjnej sąd jedynie ją zatwierdza bez prowadzenia szczegółowego postępowania i bez udziału stron na posiedzeniu niejawnym. Natomiast treść ugody jest wynikiem uzgodnień i wzajemnych ustępstw stron, które z różnych przyczyn znalazły się w konflikcie. Każdy mediator, który pomaga stronom dojść do porozumienia i zawarcia ugody - to osoba posiadająca wiedzę specjalistyczną oraz umiejętności negocjacyjne prowadzone w sposób poufny, bezstronny i neutralny. Nadto jest to osoba, której wyboru dokonują obie strony i akceptują jako mediatora spośród osób wpisanych na listę mediatorów prowadzoną przez prezesów sądów okręgowych bądź uprawnione instytucje. Wymaga podkreślenia, że każdy mediator posiada status osoby zaufania publicznego.

Ugodą mediacyjną można rozwiązać wiele sporów i konfliktów bez angażowania sądów i wykorzystywania całej procedury sądowej – szczególnie obecnie, wobec ograniczeń w funkcjonowaniu sądów i ilości rozpoznawanych spraw z uwagi na zagrożenia wynikające z panującej epidemii Covid – 19.

Z tej alternatywnej metody rozwiązania sporu jaką jest mediacja można skorzystać między innymi w sprawach alimentacji małoletnich dzieci, kontaktów z dziećmi rodziców żyjących w rozłączeniu czy też dziadków, którzy utracili kontakt z wnukami, w sprawach ustalenia miejsca pobytu dziecka w sprawach z umów pożyczki, ubezpieczenia, ze stosunku pracy, do rozwiązania sporów gospodarczych czy też naprawienia krzywdy powstałej w następstwie popełnienia czynu niedozwolonego. Większość konfliktów międzyludzkich możliwa jest do rozwiązania właśnie ugodą przed mediatorem.

Dobrodziejstwa płynące z mediacji to szybkość i niski koszt.

Strony, które wystąpiły już do sądu o rozstrzygnięcie ich spraw w wielu przypadkach decydując się na mediację mogą liczyć na zwrot całej opłaty sądowej bądź jej części.

Wymaga też podkreślenia, że sprawa, w której dochodzi do zawarcia ugody - ma przede wszystkim ten walor, że to same strony zadecydują ostatecznie o warunkach rozstrzygnięcia ich sporu. Doświadczenia pokazują, że zwaśnione strony często nie wiedzą gdzie tkwi źródło konfliktu. Dopiero ugoda mediacyjna pozwala skłóconym stronom pogodzić się także w innych kwestiach, które ich różniły z czego nie zdawali sobie sprawy a sąd nie byłby też władny w jednym postępowaniu wszystkich tych kwestii rozstrzygnąć.

Zachęcam więc wszystkich Państwa do przemyślenia czy spór, który poddali pod osąd sądu bądź zamierzają skierować na drogę sądową - nie może myć rozstrzygnięty w drodze ugody mediacyjnej.

Trudny dla nas wszystkich okres epidemii i znaczne ograniczenia z tego powodu w funkcjonowaniu sądów wiąże się z opóźnieniami w rozpoznaniu wielu spraw sądowych. Dlatego też większa świadomość czym jest mediacja i kiedy można z niej skorzystać w wielu sytuacjach może pozwolić na rozwiązanie Państwa sporu szybciej i taniej. Nadto mediatorzy przy prowadzeniu mediacji korzystają z nowych technologii, w tym mediacji na odległość, gwarantując zachowanie wszelkich środków ostrożności w warunkach obecnych zagrożeń epidemicznych.

Szczegółowe informacje o mediacji, listach mediatorów i ich specjalnościach dostępne są na stronach internetowych wszystkich sądów w Polsce – w tym Sądu Okręgowego w Zamościu.

Teresa Renata Bodys Sędzia

Koordynator ds Mediacji w Sądzie Okręgowym w Zamościu

Członek Społecznej Rady ds Alternatywnych Metod Rozwiązywania Sporów