W miejscu dawnej świątyni i cmentarza ormiańskiego w Zamościu, przy ul. Łukasińskiego, (obok hotelu Renesans), w niedzielę 16 września, zostanie odsłonięty pomnik Pamięci Ormian. Kamienny 3,5-metrowy monument upamiętnia pobyt Ormian w Zamościu. Budowę pomnika i usytuowanie go w tym miejscu zainicjował J.E.Edgar’a Chazaryan’a Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Republiki Armenii w Rzeczypospolitej Polskiej.

Data odsłonięcia pomnika nie jest przypadkowa, w kościele ormiańskim obchodzone jest w tym czasie święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to jedno z ważniejszych świąt dla Ormian, związane z tradycją odnalezienia relikwii krzyża.

Na stronie Urzędu Miasta czytamy: „Do udziału w uroczystości odsłonięcia zaproszono m.in. duchowieństwo, parlamentarzystów, przedstawicieli władz, a także historyków i pracowników muzeów. Ranga wydarzenia jest ogromna. Nie tylko ze względu na znakomitych gości, którzy pojawią się w Zamościu, ale głównie ze względu na wymiar historyczny i religijny.

Sam pomnik łączy w sobie elementy ormiańskie i zamojskie. Oprócz chaczkaru (ormiańskiego krzyża wykonanego w tufie wulkanicznym pochodzącym z Armenii), umieszczono w nim wizerunek św. Tomasza Apostoła i bryłę nieistniejącego już kościoła ormiańskiego.„

Plan wydarzenia:

• Powitanie gości przez Prezydenta Miasta Zamość
• Przemówienie Ambasadora Armenii w Polsce
• Odsłonięcie i poświęcenie pomnika
• Wystąpienia okolicznościowe
• Liturgia Ormiańska Dnia Świętego Krzyża godz.12:30, Kościół Rektoralny pw. Św.Katarzyny
• Uroczystość wpisuje się w 100-lecie odzyskania Niepodległości przez Polskę i 100-lecie Niepodległości pierwszej Republiki Armenii.

Wydarzenia towarzyszące:

• Wykład dr. Piotra Kondraciuka „Ormianie w Zamościu” godz.15:00 Muzeum Zamojskie
• Koncert Zespołu „Miqayel Voskanyan & Friends” godz.16:00 Rynek Wielki

Ormianie byli jednymi z pierwszych obcokrajowców, którzy osiedlili się w Zamościu. Na mocy przywileju uzyskanego 30 IV 1585 w Bełzie, wolno im było m.in. trudnić się handlem, posiadać kościół i odprawiać w nim nabożeństwa we własnym obrządku, a także utworzyć autonomiczną gminę z sądem. W 1738 roku rozpoczęła się likwidacja gminy ormiańskiej w Zamościu. Kościół ormiański funkcjonował do 1786 roku.

Materialnym śladem pobytu Ormian w Zamościu są kamienice ormiańskie, które zachwycają dekoracyjnymi elewacjami. Cechuje je również bogaty, oryginalny wystrój wnętrz.